Insults to religious feelings v. freedom of expression: Lessons from Aiisa’s case

The present article aims to analyze selected aspects of the conflict between two basic values: freedom of expression and freedom of religion. Based on the co-called Aiisa’s case (see the judgement of the European Court of Human Rights of 22 July 2021, Ana Gachechiladze v. Georgia, App. No. 2591/19), the paper proposes general criteria for assessing insults to religious feelings. It is argued that national courts must not act as guardians of concrete religious groups or conventional morals, as this leads to negative results and destruction of the national law system. As a rule, it cannot be excluded that sacred images and figures are used in commercials or other ways of expression. When adjudicating on a case, every court should primarily consider the context, content and form, and prohibition of expression should be the last and final resort.

Celem niniejszego artykułu jest analiza wybranych aspektów konfliktu między dwoma podstawowymi wartościami: wolnością ekspresji i wolnością religii. W oparciu o tak zwaną sprawę Aiisy (zob. wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 22 lipca 2021 r., Ana Gachechiladze v. Georgia, skarga nr 2591/19) autor proponuje generalne kryteria oceny obrazy uczuć religijnych. Dochodzi do wniosku, że sądy krajowe nie mogą działać jako protektorzy konkretnych grup religijnych i akceptowanych społecznie zasad moralnych, ponieważ to wywoływałoby negatywne skutki i destrukcję krajowego systemu prawnego. Co do zasady, nie można wykluczyć, że obrazy i figury otaczane czcią religijną zostaną użyte w reklamie czy innych formach ekspresji. Oceniając tego typu sprawy, sądy powinny wziąć pod uwagę przede wszystkim kontekst, treść i formę, a zakazy dotyczące określonych form ekspresji powinny być traktowane jako środki o charakterze ostatecznym.