Adam Chętnik and the question of Kurpian-Masurian borderland’s Polish identity

Following the decision of the Treaty of Versailles of 1919, in Warmia and Masuria a plebiscite determining the affiliation of the disputed areas with Poland or Germany was to be held. It took place on 11 July 1920, during the least desirable time for Poland as the Bolshevik forces were already approaching Warsaw. Germany based its plebiscite propaganda on emphasizing the temporality of the Polish state, building awareness of the “small homeland” of Prussia and threatening with Polish Catholicism. The plebiscite ended in a complete loss of the Polish reason of state. Only 3.4% of the population voted for the affiliation with Poland. Adam Chętnik, a prominent Kurpian activist, was involved throughout the whole interwar period in activities aimed at raising awareness of Kurpian-Masurian borderland and showing the historical and cultural-economic connections between the lands on both sides of the border. Later, already after the plebiscite, he explained that a “Masurian-evangelical” is the same Pole as a Pole-Catholic. He predictively claimed that East Prussia would belong to Poland in the future.

Decyzją traktatu wersalskiego z 1919 r. na Warmii i Mazurach miał zostać przeprowadzony plebiscyt w celu określenia przynależności spornych terenów do Polski lub Niemiec. Odbył się on 11 lipca 1920 r., w najmniej pożądanym dla Polski czasie, bowiem do Warszawy zbliżały się już wojska bolszewickie. Niemcy oparli swoją propagandę plebiscytową na podkreśleniu tymczasowości polskiej państwowości, budowaniu świadomości „małej ojczyzny” pruskiej oraz straszeniu polskim katolicyzmem. Plebiscyt przyniósł całkowitą klęskę polskiej racji stanu. Tylko 3,4% ludności zagłosowało za przynależnością do Polski. Adam Chętnik, znany działacz Kurpiowszczyzny, zaangażowany był przez cały okres międzywojenny w działania zmierzające do uświadomienia pogranicza kurpiowskomazurskiego i pokazania historycznych oraz kulturalno-gospodarczych powiązań terenów położonych po jednej i drugiej stronie granicy. W późniejszym czasie, już po plebiscycie, wyjaśniał, że „Mazur-ewangelik” jest takim samym Polakiem jak Polak-katolik. Profetycznie głosił, że w przyszłości Prusy Wschodnie będą należały do Polski.