Determinanty osobowościowe a drogowe zachowania ryzykowne w pracy kierowców pojazdów uprzywilejowanych transportu medycznego w województwie wielkopolskim

Wstęp: Istotnym predyktorem zachowań drogowych kierowców są determinanty temperamentalno-osobowościowe. Głównym celem pracy było określenie zależności między determinantami temperamentalno-osobowościowymi (neurotyzm, ekstrawersja, poziom lęku jako cechy) a drogowymi zachowaniami ryzykownymi przejawianymi przez kierowców transportu medycznego. Materiał i metody: Badaniu poddano 106 mężczyzn z terenu województwa wielkopolskiego – kierowców pracujących w opiece zdrowotnej, mających uprawnienia do prowadzenia pojazdów uprzywilejowanych. Do realizacji celów badawczych pracy zastosowano ankietę własnego autorstwa dotyczącą drogowych zachowań ryzykownych wśród kierowców transportu medycznego. W celu określenia predyspozycji temperamentalno-osobowościowych zastosowano metody kwestionariuszowe oparte na samoocenie: Kwestionariusz Osobowości Eysencka (Eysenck Personality Questionnaire – Revised – EPQ-R) oraz polską wersję Inwentarza Stanu i Cechy Lęku (State-Trait Anxiety Inventory – STAI). Wyniki: Wykazano, że kierowcy o cechach introwertywnych częściej niż osoby ekstrawertywne deklarują prowadzenie pojazdów o obniżonej sprawności technicznej. Poziom lęku jako cechy może wpływać na przejawianie zachowań rozpraszających, podejmowanie decyzji o jeździe niesprawnym pojazdem, a także na prowadzenie pojazdu w złym stanie psychofizycznym oraz utrzymywanie zbyt małej odległości od pojazdu poprzedzającego. Im wyższe natężenie cechy lęku, tym wyższe natężenie ww. danych zachowań. Wnioski: Na podstawie przeprowadzonych badań można przyjąć, że istnieje zależność między determinantami temperamentalno-osobowościowymi a deklarowanymi przez kierowców transportu medycznego zachowaniami ryzykownymi na drodze. W myśl uzyskanych wyników cechami różnicującymi badane osoby są wymiary ekstrawersji i lęk jako cecha. Med. Pr. 2014;65(4):485–496

Background: Personality determinants are an important predicator of road behaviors in drivers. The main objective of the study was to determine the relationship between personality determinants (neuroticism, extraversion, level of anxiety – features) and distinguishable risky behaviors of drivers of medical transport vehicles. Material and Methods: The study covered 106 male drivers from the Wielkopolskie Voivodeship, working in health care, having a license to drive emergency vehicles. To achieve the research objectives a questionnaire was developed and applied. It concerned risky road behaviors among drivers of medical transport. The personality suitability was determined using the questionnaire methods on self-assessment: Polish versions of Eysenck Personality Questionnaire – Revised (EPQ-R) and the State-Trait Anxiety Inventory (STAI) questionnaire. Results: It was shown that drivers with introverted characteristics declare driving vehicles of reduced technical efficiency more often than extroverts. The level of the anxiety as a trait A-characteristic affects the display of distracting behaviors, making decisions about driving a vehicle that is inefficient, driving in a bad psychophysical condition, as well as maintaining too small distance from the preceding vehicle. The higher the intensity of anxiety characteristics, the higher the intensity of given behaviors. Conclusions: Based on the study results, it can be assumed that there is a relationship between determinants of personality and the display of risky behaviors of drivers of medical transport vehicles. Thus it can be concluded that the level of extraversion and anxiety as a trait are the differentiating characteristics of respondents. Med Pr 2014;65(4):485–496