System szkoleniowy służb bezpieczeństwa w PRL na przykładzie Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (zarys problemu)

Od początku istnienia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Kościół katolicki i inne związki wyznaniowe były uznawane przez komunistów za poważnego przeciwnika. W celu ich sprawnego inwigilowania i zwalczania wrogiej działalności utworzono w 1962 r. Departament IV. Aby zapewnić skuteczność działań departamentu, postanowiono przeszkolić funkcjonariuszy i pracowników. Zagadnienie kształcenia i doskonalenia zawodowego należy uznać za jedno z najbardziej istotnych w kontekście jakości bezpieczeństwa w państwie. Mając na względzie doskonalenie zawodowe funkcjonariuszy, nie można zapominać, że rozwój ich osobowości w społeczeństwie nie mógł ograniczać się wyłącznie do formowania intelektu oraz procesów emocjonalnych i wychowawczych warunkujących jego funkcjonowanie. W bezpośrednim związku z prawidłowym procesem pracy w Departamencie IV pozostawała nauka elementów prawa, psychologii, taktyki i techniki operacyjnej. Właściwe zrozumienie zasad i możliwości stosowania środków przymusu bezpośredniego było podstawą do realizacji określonych działań. Kluczowe były predyspozycje zawodowe funkcjonariusza. W niniejszym artykule zarysowano system szkoleniowy funkcjonariuszy Departamentu IV MSW. Przedstawiono, jak dobierano kandydatów do służby i pracy na stanowiskach cywilnych, jak wyglądały studia wyższe, kto mógł się o nie ubiegać, a także jaka była efektywność szkoleń.

From the moment the People’s Republic of Poland was created, the Communists regarded the Catholic Church, along with other religious denominations, as a major opponent. In 1962, Department IV was established to provide effective surveillance and to counteract any hostile activity from those quarters. To improve effectiveness at the Department, it was decided that special training should be provided to its officers and employees. The issue of professional training and development should be considered as one of the most important tasks in state security. In terms of professional development, personal growth in society had to go beyond intellectual improvement or the emotional and formative processes that conditioned it. To keep Department IV in good working order, their training included elements of law, psychology, tactics and operational technique. A good understanding of the rules and options of physical coercion was fundamental to implementing certain tasks. The professional predispositions of the officers were seen as key. This article describes the system for training operatives at Department IV in the Ministry of Internal Affairs, explains the selection process for officers and civilian employees, and provides an overview of the course of study at college level, its eligibility criteria, and training effectiveness.