Możliwość wykorzystania jarych roślin oleistych w procesie rekultywacji terenów kopalnianych

W latach 2007-2010 badano możliwość wykorzystania jarych roślin oleistych do rekultywacji wapna poflotacyjnego, użyźnionego osadami ścieków komunalnych na poeksploatacyjnym terenie Kopalni Siarki "Jeziórko". Wapno nawieziono osadami ściekowymi w dawce 500 m3*ha-1. Co roku wiosną stosowano także nawożenie mineralne (w kg*ha-1): N - 70, P - 32,7 i K - 83. Oceniano 5 gatunków roślin oleistych: rzepak jary (Brassica napus L. ssp. oleifera Metzg), gorczyca jasna (Sinapis alba L.), słonecznik zwyczajny oleisty (Helianthus annuus L.), len zwyczajny oleisty (Linum usitatissimum L.) i lniankę siewną jarą (Camelina sativa (L.) Crantz). Badano wschody, plon nasion, fazy rozwojowe, wysokość roślin i ich wyleganie oraz przydatność roślin oleistych do rekultywacji wapna poflotacyjnego przez ocenę ich bujności. Wykazano przydatność rzepaku jarego i gorczycy białej ze względu na bardzo dobre i wyrównane wschody nasion, odporność na niedobór wody i zaskorupianie się podłoża, małą skłonność do wylegania i dość dobry plon nasion. Rośliny słonecznika bardzo dobrze rozwijały się na bezglebowym podłożu, tworząc zwarte, bujne, wyrównane łany i były odporne na suszę. Testowane odmiany lnu wykazywały bardzo dobre wschody nasion, intensywny i wyrównany wzrost oraz trwałość i bujność podczas letnich upałów i długotrwałej suszy. Lnianka siewna rozwijała się nieco słabiej, wykazała się mniej dynamicznym wzrostem i przez to skłonnością do zachwaszczania się, a także nieznacznie niższym wskaźnikiem bujności roślin w warunkach długotrwałego niedoboru wody ze względu na słabiej rozwinięty system korzeniowy w stosunku do pozostałych badanych taksonów. Osady ściekowe wraz z porastającą roślinnością wpływają korzystnie na kształtowanie się chemicznych właściwości wapna poflotacyjnego, zwiększenie zawartości substancji organicznej oraz przyswajalnych składników pokarmowych: P, K i Mg.

The prospects of using spring oilseed plants for reclamation of post-flotation lime soil, fertilized with municipal sewage sludge on post-exploatation terrains of Jeziórka Sulfur Mine, were investigated in the years 2007-2010. Post-flotation lime was fertilized with sewage sludge at a dose of 500 m3*ha-1. Every year in spring the mineral fertilization was also applied at the following rates: 70 kg nitrogen, 75 kg P2O5, 100 kg K2O5 per 1 ha, respectively. Five species of spring oilseed plants were evaluated: oilseed rape (Brassica napus L. ssp. oleifera Matzg.), white mustard (Synapsis alba L.), oilseed sunflower (Helianthus annuus L.), oilseed flax (Linum usitatissimum L.) and spring false flax (Camelina sativa L. Cranz). Field germination, seed yield, development phases, plant height and lodging were investigated, as well as the suitability of oilseed plants to reclamation of post-flotation lime was evaluated on the basis of their exuberance. The suitability of spring oilseed rape and white mustard was confirmed considering their very good and equalized seed germination, resistance to water shortage and ground encrustment, small susceptibility to lodging and decent yield of seeds. Likewise, the sunflower plants developed quite well on the soilless ground, creating compact, luxuriant, draught resistant canopy. Tested oilseed flax cultivars showed very good seed germination, intensive and even growth, stability and luxuriance during sweltering summer and long-lasting drought, owing to well developed root system. False flax proved to be worse developing, at lower growth dynamics, and thus - with some tendency to weeding; also a little worse luxuriance index resulted from poorly developed root system - as compared to other taxa tested. Sewage sludges, together with growing flora, positively affected the chemical properties of post-flotation lime, increasing the content of organic matter and available nutrients (P, K and Mg).