Ekonomia i gospodarka autorytarna. Ujęcie normatywne i praktyka

Doktryny autorytaryzmu i totalitaryzmu stanowią konglomerat różnych wpływów ideologicznych i kulturowych, są zlepkiem wielu koncepcji. Elementem stanowiącym wspólny mianownik jest podejście do kwestii gospodarowania. Mimo różnic w odniesieniu do innych wartości – w obszarze ekonomii odnajdujemy wiele podobieństw. Przede wszystkim po stronie zbieżności występuje podporządkowanie ekonomii polityce. Ekonomia pełni funkcję służebną wobec klasy, narodu czy Volku. Teoretycy wspomnianych nurtów odrzucają działanie praw ekonomicznych, wolny rynek, negują zysk jako motyw podejmowania aktywności gospodarczej. Nacjonaliści, marksiści czy faszyści wyrażają niechęć do wolności gospodarowania, kładąc nacisk na omnipotencję państwa. We wszystkich tych systemach mamy do czynienia z kolektywizmem i odrzuceniem indywidualizmu. Najbardziej naukowo rozbudowany jest system marksistowski, natomiast najmniej – narodowo-socjalistyczny. Obydwa systemy wykazują jednak wiele podobieństw, gdyż poszukują wroga w obszarze gospodarowania. Wrogiem mogą być Żydzi, imperialiści, liberałowie czy inne siły, które zagrażają integralności wspólnoty. Zatem wartości ekonomiczne nie są kategorią analityczną, która pozwoliłaby na identyfikację danego nurtu. Jeśli uznamy, że dany nurt doktrynalny identyfikujemy poprzez politykę, ekonomię i szeroko pojętą kulturę, to ekonomia w przypadku faszyzmu, narodowego socjalizmu, nacjonalizmu i marksizmu nie jest narzędziem pozwalającym na wyodrębnienie doktryny.

The doctrines of authoritarianism and totalitarianism are a conglomerate of various ideological and cultural influences, they are a patchwork of many concepts. The common denominator is the approach to economy. Despite the differences in relation to other values, we find many similarities in this area. First of all, there is the subordination of economy to politics. Economics fulfils a service function towards the class, nation, or Volk. All theorists of these trends reject the operation of economic laws and the free market, they deny profit as a motive for undertaking economic activity. Nationalists, Marxists and fascists express reluctance to economic freedom, emphasizing the omnipotence of the state. In all of these systems we deal with collectivism and a rejection of individualism. The most scientifically developed is the Marxist system, while the least complex is the National Socialist one. Regardless, however, both systems have many similarities, as they are looking for an enemy in the area of economics. They may be Jews, imperialists, liberals, or some other forces that threaten the integrity of the community. Thus, economic values are not an analytical category that would allow the identification of a given trend. If we recognize that we identify a given doctrinal trend through politics, economy and broadly understood culture, then in the case of fascism, National Socialism, nationalism and Marxism, economy is not a tool that allows for identifying a given doctrine.