VAT a działalność pożytku publicznego – wybrane zagadnienia problemowe. Rozliczanie VAT z tytułu transakcji transgranicznych

Organizacje pozarządowe1, mimo że z istoty swojej nie są nastawione na zysk, a ich działalność pożytku publicznego co do zasady nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców2, mogą podlegać w związku z tą działalnością obowiązkowi podatkowemu w zakresie podatku od towarów i usług3. Dotyczy to w szczególności rozliczania VAT z tytułu transakcji transgranicznych. Związane z tym obowiązki mogą być dla organizacji pozarządowych szczególnie uciążliwe z uwagi na często właśnie ich nieprofesjonalny, wolontariacki charakter. Pojawia się też w tym kontekście fundamentalne pytanie, w jakim stopniu te organizacje – wobec wspomnianego nienastawiania na zysk – mogą (powinny?) podlegać pewnemu preferencyjnemu traktowaniu względem „zwykłych” nastawionych na zysk podmiotów, a w jakim stopniu – wobec konieczności m.in. zapewnienia równej konkurencji na rynku (oraz przestrzegania takich zasad podatkowych, jak m.in. zdolność płatnicza, powszechność opodatkowania czy równość) – nie powinno to mieć miejsca. Wybrane zagadnienia problemowe dotyczące prowadzenia działalności pożytku publicznego przez organizacje pozarządowe w kontekście rozliczeń VAT, stanowiące przedmiot analizy w niniejszym i wcześniejszym artykule4, mają stanowić przyczynek do dalszej dyskusji o specyfice i uregulowaniu działalności pożytku publicznego w polskim systemie prawa, w tym w szczególności w kontekście prawnopodatkowym.

Non-governmental organizations, although by their nature are not profit-oriented, and their public benefit activities, as a rule, do not constitute economic activity within the meaning of the provisions of the Law on Entrepreneurs, may be subject to tax in connection with this activity, in the field of value added tax (VAT). This applies in particular to the settlement of VAT on cross-border transactions. The related obligations may be particularly burdensome for non-governmental organizations due to their often unprofessional, voluntaristic nature. In this context, a fundamental question also arises: to what extent these organizations, in view of the aforementioned non-profit-orientation, may (should?) be subject to some preferential treatment compared to „ordinary” profitoriented entities, and to what extent – in view of the need i.a. to ensure equal competition on the market (and to comply with tax rules such as m.in payment capacity, universality of taxation or equality) this should not be the case? Selected problem issues related to the conduct of public benefit activities by non-governmental organizations in the context of VAT settlements, which are the subject of analysis in this and the previous text5, are to contribute to further discussion on the specificity and regulation of public benefit activities in the Polish legal system, in particular in the context of tax law.