Wpływ oceny czynności opodatkowanych przez pryzmat prawa cywilnego na odpowiedzialność podatkową

Tematem artykułu są różnice między polskimi regulacjami podatkowoprawnymi dotyczącymi oceny czynności opodatkowanych w aspekcie prawa cywilnego oraz wpływ takiej oceny na odpowiedzialność podatkową, a także na związane z nią sankcje podatkowe w postaci przede wszystkim pozbawienia podatnika prawa do odliczenia VAT1. Analizie poddano poglądy doktryny oraz orzecznictwo sądów administracyjnych i Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: NSA), jak również wiele orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE), łącznie z jednym z najważniejszych w tej materii, tj. wyrokiem z dnia 25 maja 2023 r.2 Na podstawie przeprowadzonej analizy sformułowano wniosek dotyczący istnienia kilku koncepcji doktrynalnych i orzeczniczych (sprzecznych ze stanowiskiem TSUE), związanych z oceną czynności opodatkowanych przez pryzmat prawa cywilnego. Jako proponowane rozwiązanie przedstawiono model odpowiedzialności podatkowej, który zdaniem autora powinien być sformułowany na podstawie wskazanego wyżej orzeczenia TSUE.

The article concerns the differences between Polish tax regulations regarding the assessment of taxable activities in the aspect of civil law and the impact of such an assessment on tax liability, as well as on the related tax sanctions in the form of primarily depriving the taxpayer of the right to deduct VAT. The analysis covers the views of the doctrine and the jurisprudence of administrative courts and the Supreme Administrative Court, as well as many judgments of CJEU, including one of the most important in this matter, i.e. the judgment of 25th of May 2023 (C- 114/22). Based on the analysis, a conclusion was formulated regarding the existence of several doctrinal and case law concepts (contrary to the opinion of CJEU) related to the assessment of taxable activities through the prism of civil law. The proposed solution is a tax liability model, which, in the author’s opinion, should be formulated based on the above-mentioned CJEU ruling.