Wykonywanie gleboznawczej klasyfikacji gruntów - potrzebne zmiany w prawie geodezyjnym i kartograficznym

Grunty rolne i leśne podlegające klasyfikacji gleboznawczej obejmują w Polsce obszar o powierzchni ok. 20 mln hektarów. Zasady i metody jej wykonania oraz kompetencje wymagane od osób przeprowadzających klasyfikację nie zostały określone w aktach prawnych, mimo że jej wyniki są ujmowane w ewidencji gruntów i budynków – jednym z ważniejszych rejestrów publicznych. Najwyższa Izba Kontroli zbadała1, czy starostowie odpowiedzialni za prowadzenie gleboznawczej klasyfikacji gruntów w powiatach zapewnili jej właściwy poziom merytoryczny. Nieprawidłowości stwierdzono we wszystkich jednostkach objętych kontrolą. Miały one charakter systemowy i wynikały przede wszystkim z nieokreślenia ustawowych wymagań dla kandydatów na klasyfikatorów, zasad ich upoważniania do przeprowadzania tych zadań oraz właściwego nadzoru nad prowadzeniem postępowań.

The objective of the article is to present, on the basis of the audit conducted by the Supreme Audit Office, the rules for soil-science based classification of land, including selection and authorising of persons to perform it. Proper classification of land is of key importance, and the binding legal regulations do not set forth criteria for selection nor requirements for experts. The results of the audit indicated deficiencies already at the stage of selecting classification experts. Due to the lack of legal regulations, local governors acted in an inconsistent and non-transparent way, since in most cases the requirements that these experts have to possess were not defined nor publicly announced. The binding regulations do not set forth qualification requirements nor criteria for selecting persons responsible for soil-science based classification of land. Without more detailed regulations it is not possible to ensure the proper quality of these tasks, or to provide transparency in classification experts selection process. The audit also revealed that classification of land was in fact made at the request of land owners and by experts they hired. This could have led to lowered land classes and consequently – to lowered taxes or evasion of payments for excluding land from rural or forest production. In some cases, protocols on classification were drawn up already before starting administrative proceedings, so without the body responsible for classification. Considering that land owners selected classification experts themselves and paid them directly, without involvement of local authorities, land owners in fact had the authority of public bodies in the area of soil science. Also, the objectivity and independence of classification experts were infringed, and conditions in which they provided their opinions gave rise to a conflict of interests.