Posługa kapelana wojskowego w latach 1918-1920 w świetle pamiętnika ks. Andrzeja Masnego-Mkniewskiego CM

Zadaniem artykułu jest przybliżenie problematyki duszpasterstwa wojskowego podczas wojny polsko-ukraińskiej (1918-1919) i polsko-bolszewickiej (1919-1920). Ważnym wydarzeniem po zakończeniu I wojny światowej było powołanie na terenie Polski Biskupstwa Polowego Wojska Polskiego. Pierwszym biskupem polowym w 1919 roku został ks. Stanisław Gall, dotychczasowy biskup pomocniczy archidiecezji warszawskiej. W artykule przypomniano zasady funkcjonowania kapelanów wojskowych w tym trudnym okresie. Główna część publikacji została poświęcona życiu i działalności ks. Andrzeja Masnego-Mkniewskiego CM. Opierając się m.in. na jego osobistych wspomnieniach, szczegółowo przeanalizowano jego posługę jako kapelana. Na początku pełnił ją w szpitalu powszechnym, jak i na ulicach miasta podczas obrony Lwowa (od listopada 1918 roku do lutego 1919 roku). W okresie od 24 marca do 12 listopada 1919 roku pracował jako kapelan 8. Pułku Piechoty Legionów. Wraz z pułkiem uczestniczył m.in. w bitwie pod Denysowem i Brzeżanami. Następnie decyzją władz duszpasterstwa wojskowego przydzielono go do 35. Pułku Piechoty. Przebywał tam od 25 listopada do 10 września 1920 roku. W tym okresie warto wyróżnić jego bohaterską postawę podczas odwrotu znad Dniepru i Grodna, ataku i szturmu na wieś Kalinowo koło Wyszkowa, jak również podczas przeprawy pod Borkowem koło Nakielska. We wspomnieniach dowódców zapamiętano go jako duszpasterza spełniającego posługę nie tylko w koszarach, ale przede wszystkim jako gorliwego spowiednika podczas walk frontowych. W wielu miejscach odprawiał Msze św. i organizował inne nabożeństwa oraz brał udział w pogrzebach poległych żołnierzy. Odwiedzał żołnierzy w szpitalu, w trakcie odpoczynku, jak i podczas działań wojennych. W każdym miejscu, gdzie przebywał, nie szczędził trudu i dobrego słowa, aby zachęcić żołnierzy do walki z nacierającym wrogiem. Również jako referent oświatowy pułku wywiązał się pod każdym względem z powierzonych mu obowiązków, rozprowadzając książki wśród pododdziałów i pojedynczych żołnierzy oraz urządzając różnego rodzaju pogadanki.  

The purpose of the article is to introduce the issue of military pastoral care during the Polish-Ukrainian War (1918–1919) and the Polish-Bolshevik War (1919–1920). One of the important events after the end of World War I was the establishment of the Field Bishopric of the Polish Army in Poland. Rev. Stanisław Gall, previously auxiliary bishop of the Warsaw Archdiocese, became the first field bishop in 1919. The article showcases the rules of military chaplains during this difficult period. The main part of the publication was devoted to the life and activities of Rev. Andrzej Masny-Mkniewski, CM. His ministry as a chaplain was analysed in detail on the basis of his personal recollections. At first, he served in the general hospital, as well as on the streets of the city during the defence of Lviv (from November 1918 to February 1919). He served as chaplain of the 8th Legion Infantry Regiment from 24 March to 12 November 1919. Together with the regiment, he participated in the Battle of Denysiv and Berezhany, among other battles. Then, by decision of the military pastoral authorities, he was assigned to the 35th Infantry Regiment, where he remained from 25 November to 10 September 1920. Noteworthy in this period is his heroic stand during the retreat from the Dnieper and Grodno rivers, the attack and assault on the village of Kalinowo near Wyszków, as well as during the crossing at Borkowo near Nasielsk. In the memoirs of commanders, he is remembered as a pastor who fulfilled his ministry not only in the barracks, but above all as a zealous confessor during frontline battles. He celebrated Mass and organized other services in many places and attended funerals of fallen soldiers. He visited soldiers in the hospital, during rest, as well as during combat operations. He spared no effort or good word to encourage soldiers to fight the advancing enemy. As the regiment’s education officer, he also fulfilled his duties in every respect, distributing books to subunits and individual soldiers and arranging various talks.