Strategie ograniczenia zanieczyszczeń wody, atmosfery i gleby w świetle międzynarodowych projektów rolno-środowiskowych realizowanych w IMUZ

W pracy omówiono zagadnienie rozpraszania składników nawozowych do środowiska w odniesieniu przeważających w kraju poglądów oraz faktów stwierdzonych w ramach realizowanych w IMUZ projektów, zwłaszcza międzynarodowych. Decydenci, a w konsekwencji i społeczeństwo, nie doceniają rolnictwa jako źródła emisji wymienionych składników. Udział rolnictwa w emisji gazowych związków azotu (NH₃, N₂O i NO_x) stanowi około 50% całkowitej ich emisji w skali kraju. Podobny jest udział rolnictwa we wnoszeniu do Bałtyku zwiększającego się od 1990 r. ładunku azotu i fosforu. Wymaga to opracowania, w ramach szerokiej dyskusji wśród kompetentnych zespołów, narodowego programu ograniczenia emisji azotu i fosforu ze wszystkich źródeł oraz wyznaczenia odpowiednich celi strategicznych. W odniesieniu do azotu cel taki powinien zakładać zmniejszenie strat azotu przez zwiększenie jego wykorzystania w produkcji rolnej docelowo do ponad 30% w 2010 r. w skali kraju, podczas gdy obecnie wynosi ono niecałe 20%, a w przypadku fosforu dążenie do zwiększenia jego wykorzystania docelowo do ponad 50% w 2010 r., gdy obecnie wynosi około 30%.

Environmental dispersion of nutrients is discussed in the paper and confronted with common views and facts established during the projects (mainly international) that have been accomplished in the ILRGF. Authorities, and consequently the society, tend to underestimate the agriculture as a source of nutrient emissions. The contribution of agriculture to the total emission of gaseous forms of nitrogen (NH₃, N₂O i NO_x) amounts c. 50 % in the country. Similar is the share of agriculture in total loads of nitrogen and phosphorus delivered in increasing amounts since 1990 to the Baltic Sea. Thus, it is necessary to elaborate (in a broad discussion among specialists) a national programme of restricting nitrogen and phosphorus emissions from all sources and to establish appropriate strategic targets. Such a target in respect to nitrogen should assume decreasing nitrogen losses through its better utilisation in agricultural production to over 30 % in 2010 while its present utilisation is slightly less than 20 %. In the case of phosphorus the increase of its utilisation should reach 50 % in 2010 at its present utilisation of only 30 %.