Kształtowanie obiegu azotu w makro- i mikrosystemach rolniczych

W ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci znacząco zwiększyła się ilość azotu reaktywnego w środowisku. Nastąpiło to głównie w wyniku zwiększenia zużycia mineralnych nawozów azotowych, produkowanych z wykorzystaniem procesu Habera-Boscha, oraz wykorzystania paliw kopalnych (w celach transportowych i energetycznych). Azot reaktywny - nagromadzając się w środowisku - wywołuje w nim wiele niekorzystnych następstw. W celu zminimalizowania negatywnego wpływu tego składnika na środowisko należy podejmować działania służące ograniczeniu jego strat. W pracy dokonano oceny istniejących w tym zakresie możliwości na podstawie analizy czynników kształtujących obieg azotu w skali makrosystemu rolniczego (obejmującego sektor gospodarki rolno-żywnościowej kraju) oraz w skali gospodarstwa rolnego jako swoistego mikrosystemu rolniczego. Stwierdzono, że na zmniejszenie ilości azotu przenikającego do środowiska w wymiarze makro- można oddziaływać przez zmniejszenie konsumpcji białka zwierzęcego, w tym w szczególności przez ograniczenie spożycia wołowiny oraz zmniejszenie ilości odpadów żywnościowych, a w wymiarze mikro-, tj. gospodarstwa, zwłaszcza przez poprawę zarządzania tym składnikiem.

The amount of reactive nitrogen in the environment has markedly increased in the recent decades. This is due to increased consumption of mineral nitrogen fertilisers produced in the Haber-Bosch process and to exploitation of fossil fuels for transport and energy. The reactive nitrogen coupling in the environment produces many unfavourable consequences. To minimise the negative environmental impact of this element one should undertake actions to limit its losses. Possibilities of such actions were evaluated in this paper based on the analysis of the factors affecting nitrogen cycling in agricultural macrosystem (food and agriculture sector of the national economy) and in the scale of a farm as a specific agricultural microsystem. It was found that nitrogen losses in the macro scale might be minimised by decreasing the consumption of animal protein (mainly by limited beef consumption) and by decreasing the amount of food wastes and in the micro scale (farm) - by improving nitrogen management.