Specyfika pracy i problemy konserwatorskie na przykładzie archiwaliów na podłożu papierowym pochodzących z Archiwum Państwowego w Katowicach

Gathered in the archive over the centuries materials were exposed to the impact of various harmful external and internal factors. The most common damages are mechanical, biological, microbiological and chemical ones and those caused by man. If the extent of the damage is serious and it is impossible to use the materials by researchers, it is necessary to undertake the restoration activities. The State Archives in Katowice has a special conservation workshops where in different ways all the tasks related to the protection of the collections are undertaken. The most valuable and the oldest objects that require a lot of experience, skills and knowledge of the conservator are made in the individual conservation workshops. Objects made of paper or parchment undergo a special conservation process which sometimes lasts for several months and include: cleaning, bathing, patching, ironing. In the Laboratory of Mass De-Acidification of Paper, which was established in 2007 as part of the long-term government program called “Kwaśny Papier” (Eng. Acid Paper), deals only with loose papers from the nineteenth and early twentieth century that require de-acidification. During the process, which takes place in an aqueous environment the alkaline reserve is put into the paper which stops the degradation of documents.

Zgromadzone w archiwum materiały na przestrzeni wieków narażone były na oddziaływanie różnych niekorzystnych czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Do najczęstszych uszkodzeń materiałów archiwalnych należą: zniszczenia mechaniczne, biologiczne, mikrobiologiczne, chemiczne oraz te spowodowane przez człowieka. Jeżeli stopień uszkodzeń jest poważny i uniemożliwia korzystanie i udostępnianie akt badaczom, wówczas konieczne jest podjęcie prac konserwatorskich. W Archiwum Państwowym w Katowicach znajdują się wyspecjalizowane pracownie konserwacji jednostkowej oraz masowej, które w odmienny sposób realizują zadania związane z ochroną zbiorów. Do pracowni konserwacji jednostkowej trafiają obiekty najcenniejsze i najstarsze wymagające dużego doświadczenia i specjalistycznej wiedzy konserwatora. Obiekty na podłożu papierowym lub pergaminowym przechodzą nieraz wielomiesięczny proces, w trakcie którego poddawane są takim zabiegom jak: oczyszczanie, kąpiele, uzupełnianie ubytków, prasowanie. Do Pracowni Masowego Odkwaszania Papieru, która utworzona została w 2007 roku w ramach WPR Kwaśny Papier, trafiają natomiast tylko luźne dokumenty XIX- i XX-wieczne, które wymagają odkwaszenia. W trakcie procesu, który odbywa się w środowisku wodnym, wprowadzana jest w papier rezerwa alkaliczna hamująca degradację akt.