The impact of agrarian fragmentation on the dynamics of regional changes in dairy cattle breeding in the years 1990-2010

Since the commencement of political system transformations in Poland the number of farms keeping cows and the stock of milk cows has been decreasing very fast. A basic factor behind the regional diversity of the process is the scale of agrarian fragmentation and the size of farms. This hypothesis was verified by analyzing changes affecting cows bred in a sector of farms operated by natural persons (private farms) in the entire country and in two regions where private farms predominated. The first region is the south-eastern region characterized by a very unfavorable acreage structure of farms while the other one is the central and eastern region where the structure of farms is relatively favorable. Research results clearly indicate that, due to increasing market competition, cow breeding is concentrated and has been moving to higher and higher acreage groups. As a result, strong stock regress has been observed in the region with fragmented agriculture and such trend has been on the increase. However, in the area characterized by the favorable farm structure such regress which marked the commencement of the political system transformations was relatively quickly slowed down; already in the period preceding Poland’s accession to the UE the stock quantity and quality growth emerged which can also be seen during the post-accession era.

W Polsce, poczynając od momentu rozpoczęcia przemian systemowych, w bardzo szybkim tempie zmniejsza się liczba gospodarstw utrzymujących krowy i pogłowie krów mlecznych. Podstawowym czynnikiem zróżnicowania regionalnego tego procesu jest skala rozdrobnienia agrarnego i rozmiary gospodarstw rolnych. Weryfikację tej hipotezy przeprowadzono poprzez analizę zmian w chowie krów w sektorze gospodarstw osób fizycznych (gospodarstw indywidualnych) w całym kraju i w dwóch regionach zdominowanych przez gospodarstwa indywidualne. Pierwszy to region południowo-wschodni cechujący się bardzo niekorzystną, a drugi środkowo-wschodni cechujący się stosunkowo korzystną strukturą obszarową gospodarstw rolnych. Wyniki badań wyraźnie wskazują, że w warunkach nasilającej się konkurencji rynkowej następuje koncentracja chowu krów, który przesuwa się do coraz wyższych grup obszarowych. W rezultacie w regionie rozdrobnionego rolnictwa widoczny jest silny, przy tym narastający, regres w pogłowiu. W regionie z korzystną strukturą gospodarstw regres w chowie krów, który wystąpił na początku przemian systemowych, został natomiast stosunkowo szybko zahamowany i już w okresie przedakcesyjnym zarysował się rozwój ilościowy i jakościowy pogłowia, który widoczny jest także w okresie poakcesyjnym.