Post-mining landscape ecology - analysis of selected problems, the case of Adamów Brown Coal basin

The paper presents the main problems of the development of post-mining area landscapes, which are due to the ignoring or including, to a small extend, the environmental criteria in the process of reclamation. It refers to the newly shaped elements (forests, meadows, reservoirs, arable land), which create the ecological structure of post-mining landscape, and in particular their spatial distribution, structural and functional integrity with the areas not transformed by mining. On this basis, the principles of shaping the ecological structure of post-mining areas were formulated, which should become a code for good reclamation practice.

W opracowaniu przedstawiono problemy kształtowania krajobrazu obszarów pogórniczych, wynikające z pomijania w procesie rekultywacji, lub uwzględniania w niewielkim zakresie, kryteriów ekologicznych. Dotyczy to kształtowanych w procesie rekultywacji nowych elementów (lasy, łąki, zbiorniki wodne, grunty orne) tworzących strukturę ekologiczną krajobrazu pogórniczego, a w szczególności ich rozkładu przestrzennego, spójności strukturalnej i funkcjonalnej z obszarami nie przekształconymi przez górnictwo. Analiza dokonana na przykładzie Adamowskiego Zagłębia Węgla Brunatnego wskazuje, że głównym problemem jest ograniczanie prac rekultywacyjnych do przestrzeni zdegradowanej przez proces eksploatacji, bez uwzględniania jej relacji z otoczeniem. Efektem jest brak spójności przestrzennej pomiędzy geoekosystemami i postępujący proces fragmentacji osnowy przyrodniczej w obrębie obszarów górniczych. Brak wykształconej struktury ekologicznej (obudowa biologiczna zbiorników, cieków, kanałów, zadrzewienia śródpolne) nie sprzyja funkcjonowaniu geokompleksów pogórniczych i opóźnia proces dochodzenia tych obszarów do nowej, wtórnej równowagi. Wpływa również na fizjonomię krajobrazu podkreślając jej antropogeniczny charakter. Na tej podstawie sformułowano zasady kształtowania struktury obszarów pogórniczych z uwzględnieniem przesłanek ekologicznych, które powinny stać się kodeksem dobrej praktyki rekultywacyjnej. W odniesieniu do nich opracowano koncepcję rekultywacji odkrywki Adamów, która przedstawia ideę kompleksowego kształtowania krajobrazu pogórniczego.