Zorientowana na dyskurs socjologia historyczna. Ruchy masowe, rewolucje i demokratyzacje W socjologii historycznej Charlesa Tilly’ego a historyczne analizy dyskursu

Gwałtowne zmiany społeczne i polityczne – rewolucje, ruchy masowe, procesy demokratyzacji – były flagowymi tematami socjologii historycznej w jej klasycznej postaci. Choć jej czołowi przedstawiciele – jak Charles Tilly czy Theda Skocpol – nie byli ślepi na zmiany w obrębie nauk humanistycznych i społecznych, tylko w niewielkim stopniu w swych późnych pracach uwzględnili reperkusje zwrotu kulturowego czy lingwistycznego dla swojej dyscypliny. Jednocześnie heterodoksyjne tradycje badawcze zorientowane na różnie pojęty dyskurs zwróciły się ku badaniom historycznym. Artykuł jest próbą przemyślenia podstawowych pytań stawianych przez klasyczną socjologię historyczną Tilly’ego w świetle zorientowanej na dyskurs korekty epistemologicznej, i przede wszystkim ontologicznej, w naukach społecznych. Tekst łączy cechy artykułu przeglądowego i przyczynku teoretycznego. Prezentuje dorobek rozproszonych, choć mających w sobie niemało do powiedzenia dyscyplin badawczych i proponuje możliwości ich wzajemnej integracji. Jest także próbą przemyślenia i rekonstrukcji zorientowanej na dyskurs socjologii historycznej.

Turbulent social changes such as revolutions, mass movements or processes of democratization were major topics for the classical historical sociology. Its leading proponents such as Charles Tilly or Theda Skocpol were generally receptive towards paradigmatic shifts in social sciences and the humanities. However, their receptions of linguistic and cultural turn were limited if not flawed. This article attempts to rethink classical research questions of Tilly’s historical sociology from the perspective of discourse-oriented epistemological and ontological shift. The paper presents relevant insights from various research disciplines concerning discourse theory and historical discourse analysis and offers a way of their cross-fertilization. It is also an attempt to reconstruct and rearticulate historical sociology as a discourse oriented theoretical and methodological perspective.