Możliwości zagospodarowania i odzysku odpadów po górnictwie i przeróbce rud żelaza ze zwałowisk w Częstochowskim Zagłębiu Rudonośnym

W artykule przedstawiono inwentaryzację i charakterystykę zwałowisk po górnictwie i przeróbce rud żelaza w Częstochowskim Zagłębiu Rudonośnym. Doggerskie rudy syderytowe w rejonie częstochowskim wydobywano nieprzerwanie przez ponad 600 lat. Jednak na początku lat siedemdziesiątych XX wieku nastąpił proces likwidacji górnictwa rud żelaza. Jako pierwszą zlikwidowano w 1970 roku kopalnię Rudniki w Rudnikach koło Zawiercia, a jako ostatnią – kopalnię Wręczyca we Wręczycy Wielkiej w 1982 roku. Na podstawie kwerendy w Częstochowskim Zagłębiu Rudonośnym zinwentaryzowano i opisano szczegółowo 41 zwałowisk po górnictwie i przeróbce rud żelaza. Obiekty te są rozmieszczone pomiędzy miastami: Częstochowa, Konopiska, Kłobuck i Zawiercie. Przeprowadzono badania terenowe, podczas których dokonano waloryzacji zwałowisk pod kątem możliwości odzysku materiałów żelazonośnych z odpadów zdeponowanych na powierzchni terenu. W przypadku potencjalnych możliwości odzysku żelaza z materiału odpadowego szacuje się, że całkowita masa zawartego w odpadach syderytu wynosi 5,8 mln Mg. Zaproponowano również kierunki rekultywacji oraz zagospodarowania wybranych obiektów.

The paper presents a cataloguing process and characteristic of dumping grounds after exploitation and preparation of iron ores in the region of Czestochowa. Dogger siderite ores in the Czestochowa region have been exploited for over 600 years. The first mine was closed in 1970 in Rudniki, in the neighbourhood of Zawiercie, the last closed mine was „Wręczyca” in Wręczyca Wielka. In the region of Czestochowa a cataloguing and description of 41 dumping grounds was done, based on literature study. These objects are situated between following towns: Konopiska, Kłobuck and Zawiercie. Conducted field works led to the valorisation of the dumps concerning possibility of iron-bearing materials recovery from wastes disposed on the ground surface. In the case of potential possibilities of recovery of iron form waste material it is estimated that a total mass of siderite included in wastes is 5.8 million Mg. The directions of reclamation and using of the chosen objects are proposed.