Innowacje w Chinach: od starożytności do wyzwań dnia dzisiejszego

Artykuł ma charakter badawczy. Opierając się na badaniach własnych i przeglądzie literatury, autor dokonał analizy czynników kształtujących zdolność innowacyjną Chin od czasów starożytnych do bliskiej współczesności. Współczesne Chiny współpracują z ośrodkami gospodarczo wiodącymi w skali globalnej, jak Europa i USA, dodając wektory stabilizujące, ale również rywalizują z tymi nimi w strategicznej dziedzinie innowacji. Chińskie podejście do rozwoju gospodarczego daje imponujące rezultaty w kategoriach ilościowych, ale jakościowo pozostawia jeszcze wiele do życzenia, tym niemniej w tej dziedzinie będzie się rozgrywała rywalizacja o prymat ekonomiczny na świecie i w jej rezultatach należy szukać najważniejszych implikacji politycznych i społecznych zachodzących procesów. Dając przykłady historycznych osiągnięć innowacyjnych Chin, autor wskazuje na spadek skłonności innowacyjnej kraju od momentu rozwoju struktur biurokratycznych i wzrostu atrakcyjności karier zawodowych związanych z dworem cesarskim i władzami lokalnymi. Zjawiska zachodzące we współczesnych Chinach mają również silne tło dyskusji modelowej: czy dotychczasowe podejście i recepty chińskie, wystarczające do osiągnięcia imponujących rezultatów ilościowych (prymat światowy w tempie wzrostu, w eksporcie i produkcji przemysłowej), są dostateczne, aby zapełnić luki w dziedzinie jakościowej, w tym w dziedzinie innowacji, na wyższym i bardziej złożonych etapie rywalizacji? Autor wyraża swój sceptycyzm w tej kwestii i sugeruje, że na nowym etapie potrzebne są radykalne zmiany jakościowe w systemie zarządzania Chin, które z kolei mogą rodzić potrzebne zmiany w dziedzinie innowacji.

The article is of the research nature. Based on his own studies and literature review, the author carried out an analysis of the factors shaping the China’s innovative ability from the ancient times to the close contemporary times. The present-day China has been cooperating with economically leading centres in the global scale such as Europe and the USA, adding stabilising vectors, but also it has been competing against them in the strategic area of innovation. The Chinese approach to the economic development gives impressing results in terms of quantity, but in terms of quality leaves a lot to be desired; nevertheless, in this area, there will take place rivalry for the economic primacy in the world, and its results are those where one should look for the most important political and social implications of the processes under way. Providing examples of China’s historical innovative achievements, the author points out to the decline in innovative propensity of this country since the moment of development of bureaucratic structures and growth of attractiveness of professional careers related to the imperial court and local authorities. The phenomena taking place in the contemporary China have also a strong background for a model discussion: are the Chinese hitherto approach and receipts, suffi cient to achieve impressing quantitative results (the global primacy in the growth rate, in exports and industrial production), suffi cient to fill-in gaps in terms of quality, including in the area of innovation, at a higher and a more complex stage of rivalry? The author expresses his scepticism in this regard and suggests that, at a new stage, there are necessary radical qualitative changes in the system of China’s governance, which, in turn, may raise the necessary changes in the area of innovation.