Článek se zabývá zhudebněním poezie českého básníka Bohuslava Reynka
(31.5.1892 Petrkov – 28.9.1971 Petrkov) v průběhu minulých asi třiceti let. Zhudebnění
se ujala celá řada českých hudebních skupin a interpretů z různých žánrových
oblastí populární hudby, ale Reynkovy básně byly zhudebněny také skladateli
vážné hudby. V oblasti populární hudby to byly skupiny a interpreti české folkové,
folkově-křesťanské, folkově-alternativní, rockové, rockově-alternativní, punkové,
undergroundové, jazzové, jazzově-alternativní hudby. Reynkova poezie sice vychází
z inspirace expresionismem, neboť Reynek sám překládal expresionistické
básníky (zejména Georga Trakla), přesto je výrazně hudební a podle názoru četných
hudebníků ke zhudebnění přímo vybízí svým výrazným rytmem, skrytou melodičností, avšak je zajímavá také tematicky (mj. četné biblické a křesťanské inspirace)
nebo svou lyrickou atmosférou často ovlivněnou podzimním a zimním obdobím
kalendářního roku. Bohuslav Reynek patří k velmi často zhudebňovaným
českým básníkům, přesto, že po roce 1948 byl v totalitním režimu jako spisovatel
umlčován a musel být koncem 60., ale zejména začátkem 90. let minulého století
znovu objeven. Zhudebnění se dočkaly také básně Reynkovy francouzské manželky,
básnířky a překladatelky české poezie do francouzštiny Suzanne Renaud (1889
Lyon, Francie – 1964 Havlíčkův Brod) v českém překladu. Přínos našeho článku
spočívá nejen v komplexnosti zpracování zhudebnění Reynkova díla některým
skladatelem, ale také ve zjištění, co obrátilo pozornost jednotlivých skladatelů právě
k Reynkově poezii.
The article deals with the musical poetry of the Czech poet Bohuslav
Reynek (31 May 1892, Petrkov – 28 September 1971, Petrkov) and its reception
by musicians over the last the last three or nearly four decades. Not only numerous
Czech musicians from various areas of popular music but also classical composers
have turned Reynek’s poetry into music. As far as pop musicians are concerned,
they come from the Czech folk, Christian-folk, alternative-folk, rock, indie-rock,
punk, underground, jazz and alternative-jazz scenes. Although Reynek’s poetry
draws inspiration from expressionism – Reynek himself used to translate expressionist
poets (mainly Georg Trakl) – it is also very musical, and many musicians
claim that it directly asks to be turned into music via its prominent rhythms
and hidden melodies, its interesting themes (i.e. frequent biblical and Christian
inspirations), or its lyrical atmosphere, often influenced by the autumn and winter
seasons. Bohuslav Reynek is one of the Czech poets who are often set to music
even though he was silenced as a writer after 1948 and had to be rediscovered
in the late 1960s and – mainly – the early 1990s. The translations of the poems
by Reynek’s wife Suzanne Renaud (1889 Lyon, France – 1964 Havlíčkův Brod),
a poet and translator of Czech poetry into French, have also been set to music.
This article’s main merit lies not only in highlighting the complexity of the musical
Artykuł dotyczy muzycznej poezji czeskiego poety Bohuslava Reyneka
(31.05.1892, Petrkov – 28.09.1971, Petrkov) i jej recepcji przez muzyków w ciągu
ostatnich trzech lub nawet blisko czterech dekad. Nie tylko liczni muzycy czescy
z różnych obszarów muzyki popularnej, ale także kompozytorzy muzyki poważnej
przekładali poezję Reyneka na muzykę. Jeśli chodzi o wykonawców muzyki popularnej,
to pochodzą oni z takich dziedzin jak czeska muzyka ludowa, chrześcijańska
muzyka folkowa, alternatywny folk, rock, indie-rock [rock niezależny],
punk, underground, jazz i jazz alternatywny. Chociaż poezja Reyneka inspirowana
jest ekspresjonizmem – sam Reynek tłumaczył poezję ekspresjonistyczną (głównie
Georga Trakla) – ma ona wiele cech wspólnych z muzyką i wielu muzyków uważa,
że po prostu sama prosi się o przełożenie jej na muzykę, ze względu na wyraźne
rytmy i ukryte melodie, interesujące tematy (np. częste inspiracje biblijne i chrześcijańskie),
lub ze względu na jej liryczną atmosferę, często tworzoną w poezji
przez wpływ takich pór roku jak jesień lub zima. Bohuslav Reynek jest jednym
z czeskich poetów, których wiersze są często zamieniane na słowa do muzyki,
chociaż jako poeta nie był słyszany po 1948 roku i musiał być odkryty na nowo
w późnych latach sześćdziesiątych, a głównie na początku lat dziewięćdziesiątych.
Tłumaczenia poezji Reyneka przez jego żonę Suzanne Renard (ur. 1889 Lyon,
Francja – zm. 1964 Havlíčkův Brod), poetkę i tłumaczkę czeskiej poezji na francuski,
zostały także przystosowane do [potrzeb] muzyki. Główna wartość tego
artykułu wiąże się nie tylko z ukazaniem złożoności interpretacji muzycznej utworów
Reyneka przez poszczególnych kompozytorów, ale także w odnalezieniu
i nazwaniu tego, dzięki czemu poezja Reyneka przykuła uwagę tych kompozytorów.
