Stabilność finansów zagranicznych w nowych państwach Unii Europejskiej

Doświadczenia kryzysu finansowego i zadłużeniowego wpłynęły na decyzję o wprowadzeniu na szczeblu unijnym nadzoru makrooostrożnościowego nad europejskim systemem finansowym. Utworzona w grudniu 2010 r. Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (ESRB) od 2011 r. ma zapobiegać nierównowagom makroekonomicznym wydając ostrzeżenia i zalecenia podjęcia niezbędnych działań zaradczych. ESRB nie ma jednak uprawnień do wprowadzania środków regulacyjnych w państwach członkowskich. Większość uprawnień z zakresu polityki makroostrożnościowej pozostawiono szczeblom krajowym. Założono, że krajowe instytucje makroostrożnościowe, we współpracy z ESRB, będą w stanie egzekwować zalecenia stabilizujące system gospodarczy. W Polsce na mocy ustawy z 2008 r. utworzono Komitet Stabilności Finansowej, nie utworzono jednak struktury, która analizowałaby stabilność finansową całej gospodarki i mogłaby podejmować decyzje przeciwdziałające narastaniu nierównowag. Narodowy Bank Polski prowadzi na bieżąco politykę stabilności systemu sektora finansowego, a w zakresie równowagi zewnętrznej rejestruje zmiany w bilansie płatniczym i międzynarodowej pozycji inwestycyjnej odnoszone do PKB. Uzupełnieniem wnioskowania o długookresowej stabilności finansowej jest obserwacja dynamiki zmian głównych elementów rachunku bieżącego, czyli eksportu netto i dochodów pierwotnych oraz relacji zachodzących między zmianami międzynarodowej pozycji inwestycyjnej netto a tempem zmian PKB. Na podstawie rozwoju tych wielkości pokazano dynamikę stabilności zagranicznych finansów nowych państw członkowskich UE (NPC). Przeprowadzona analiza wskazuje na poprawę równowagi zewnętrznej całego regionu, ale także na znaczne wewnętrzne zróżnicowanie i słabe ogniwa mogące prowadzić do nierównowag makroekonomicznych. Na tle zmian stabilności finansów zagranicznych NPC ocena sytuacji w Polsce nie jest jednoznaczna. Utrwalenie stabilności finansowej wymaga nie tylko wzmocnienia tempa wzrostu eksportu netto, ale także zmian struktury zagranicznych aktywów i pasywów brutto. Znaczne uzależnienie stabilności finansów zagranicznych Polski od poziomu skłonności do ryzyka i kosztów pieniądza na światowych rynkach finansowych, od skali i dynamiki przepływów kapitałowych zwiększa ryzyko bilansu płatniczego, także dlatego, że Polska jest krajem o stosunkowo wysokim poziomie zadłużenia zagranicznego.

Having experienced the financial and debt crisis, in the European Union there was decided that in order to eliminate macroeconomic imbalances there will be carried out the macro-prudential policy at the EU level. In December 2010, there was established the European Systemic Risk Board (ESRB) which carries out macroeconomic assessment of the situation of member states, though it does not have any binding powers to impose regulative measures upon the member states or national bodies. The majority of powers in the area of macro-prudential policy have been left to the national levels. The author analyses the changes of the indices related to foreign finances - the balance of payments and the international investment position. The analysis of formation of these macro-prudential parameters is important not only when their changes unanimously indicate a dangerous decline of financial stability. He presents the dynamics of the indices of financial stability referring to the financial relationships of EU member states with foreign countries. The analysis of the trend of these indices points out to the growth of immunity of the entire region to stresses, the degree of diversity of foreign finance stability but also to the weal links in individual countries, to the problems that should be the subject of macro-prudential decisions at the national level. Against the background of stability of foreign finances of new EU member states, assessment of the situation in Poland in not unambiguous. Retention of the growth trend of financial stability requires not only maintaining the rate of net export growth but also changes of the structure of foreign gross assets and liabilities. The significant dependence of Poland's foreign finances on the level of propensity to take risk in the global financial markets increases the risk of monetary crisis, also because Poland has till had one of the lowest indices of stability among the new member states.