Pulpity w aranżacjach ewangelickich „libri catenati” na Śląsku w dobie reformacji

Artykuł analizuje aranżacje i wyposażenie ewangelickich librariów śląskich w XVI w. wyposażonych w pulpity łańcuchowe (liber catenatus). Temat dotyczy sprzętów o konstrukcji policzkowej, z zastosowaniem systemu prętów do nawlekania końcówek łańcuchów zabezpieczających gromadzony księgozbiór. Omówiono zasady modyfikacji technologicznych i konstrukcyjnych sprzętów z wybranych librariów we Wrocławiu, Złotoryi, Brzegu, Legnicy i z Oleśnicy, których powstanie było wynikiem dążenia do podnoszenia kwalifikacji poprzez rozwój edukacji wśród lokalnej społeczności. Przedstawiono obraz historyczny z czasu użytkowania librariów łańcuchowych oraz przyczyny ich likwidacji. Wnioski wyciągnięto na podstawie wydarzeń historycznych czasów reformacji, mających wpływ na tło kulturowe Śląska oraz porównań z zachowanymi europejskimi librariami ewangelickimi. Oparto je na empirycznych i pomiarowych badaniach pomieszczeń, w których gromadzono śląskie zbiory oraz analizach zachowanych przekazów ikonograficznych.

В статье описывается обстановка и оборудование типичного либрариум в Силезии в XVI веке, в которых использовались столешницы с цепями(liber catenatus). Тема касается оборудования с использованием системы брусьев, на которые были натянуты окончания цепи для обеспечения книг. Речь идет об условиях технологических и конструкционных модификаций оборудования в либрариах в г. Вроцлав, Злоторыя, Бжег, Легница и Олесница. Их создание было результатом стремления к повышению квалификаций посредством развития просвещения среди местных жителей. В статье дается историческая картина времен использования либрариев с цепями а также причины их исчезновения. Вывод дается на основе исторических событий времен реформации, которые повлияли на культурный характер Силезии, а также сопоставления с европейскими евангелическими либрариами. Имеются в виду также эмпирические и измерительные исследования помещений, в которых хранились фонды в Силезии и анализ оставшейся иконографии.

The article analyses the arrangements and equipment of evangelical Silesian libraries in the 16th century equipped with chained books (liber catenatus). It relates to stringed-construction equipment, in which a system of bars is used to string together the end-parts of chains securing the accumulated book collection. It discusses the principles of modifications in terms of the technology and construction of this equipment from selected libraries in Wrocław, Złotoryja, Brzeg, Legnica and Oleśnica, which were created as a result of the pursuit of enhancements of qualifications through the development of education in the local communities. The article presents a historical picture from the period of the use of chained libraries and the reasons for their liquidation. The conclusions are drawn on the basis of historical events in the times of the Reformation which influenced the cultural background of Silesia and of comparisons with the preserved European evangelical libraries. They are based on empirical and measurement examinations of the premises in which the Silesian collections were gathered, as well as analyses of the preserved iconographic records.