Inny Ja. O zabawkach jako bohaterach utworów literackich dla dzieci

W artykule podjęto zagadnienie występowania bohatera-zabawki w utworach literackich dla dzieci w Polsce. Autorka, wychodząc od teorii Jerzego Cieślikowskiego, który rozumiał literaturę dziecięcą jako „wielką zabawę”, przedstawia rozmaite typy bohatera-zabawki: od przedmiotu codziennego użytku, po postacie człekokształtne. Odnosi się do bohaterów literackich utworów polskich oraz należących do światowej klasyki, a zarazem ważnych dla polskiego czytelnika dziecięcego, takich jak: Dziadek do Orzechów, Pinokio, Kubuś Puchatek, Bohaterski Miś, Kichuś, Plastuś, Miś Uszatek i in. Powołując się na koncepcję Richarda Schechnera oraz myśl Rolanda Barthesa, zwraca uwagę na specyficzną rolę bohatera-zabawki w procesie identyfikowania się dziecka-odbiorcy z postacią literacką. W wyniku podświadomych procesów identyfikowania się z losem bohatera literackiego powstaje konstrukcja nazwana przez autorkę Innym Ja. Pojawia się ona zdaniem badaczki w procesie przeniesienia świadomości odbiorcy dziecięcego podczas odbioru dzieła, podobnie jak się to dzieje w przypadku uczestnictwa w przedstawieniu teatralnym. Koncepcja, choć nie zawiera danych z badań empirycznych, wpisuje się w studia nad odbiorem czytelniczym dzieła literackiego przez dziecko.

The article refers to the subject of a toy-character in literary works for children in Poland. The author begins with the theory of children’s literature as “great fun” by Jerzy Cieślikowski, then she tries to show various types of toy characters, starting from everyday objects and ending with anthropoidal creatures. She refers to both Polish and foreign literature characters important for a child-reader such as: Nutcracker, Pinocchio, Winnie the Pooh, Brave Teddy Bear, “Kichuś”, “Plastuś”, “Miś Uszatek”, etc. The author points to Pichard Schechner’s concept, as well as Roland Barthes’s contemplation, to outline the specific role of a toy character in the process of children identifying themselves with a literary character. As a result of subconscious identification with the character’s adventures, the phenomenon named “Different Me” occurs. According to the author, “Different Me” appears in the process of transferring the child recipient’s identity during the reception of a literary work. The concept, although it does not contain data from empirical research, is a part of the research on the reception of literary works by children.