Jak głosują wyborcy w warunkach preferencyjnych list wyborczych: przypadek Polski

Artykuł przedstawia niektóre konsekwencje stosowania w wyborach do Sejmu w Polsce systemu list półotwartych, związanego z instytucją głosu preferencyjnego. Autorzy rozważają, jaki wpływ na obsadę mandatów mają kierownictwa organizacji partyjnych, ustalające kolejność kandydatów na listach wyborczych, a jaki – wyborcy dysponujący głosem preferencyjnym. Artykuł koncentruje się na wyborach z lat 2001–2011. W tym okresie dane sondażowe dokumentują przewagę głosu motywowanego partyjnie (party vote) nad głosem motywowanym personalnie (personal vote). Choć w wynikach wyborów do Sejmu trwale obecne są efekty kolejności i silna koncentracja głosów na liderów list w okręgach, to jednocześnie na podstawie symulacji działania listy zamkniętej autorzy pokazują, że ok. 20% mandatów poselskich było w latach 2001–2011 rezultatem interwencyjnego wpływu głosu preferencyjnego na listy kandydatów przedstawiane przez partie. Możliwość wskazywania konkretnego kandydata ma dla Polaków dość istotne znaczenie. Autorzy ukazują też, że w wynikach kandydatów z pierwszych miejsc list partyjnych może mieć udział (raczej niewielki, ale jednak) heurystyka stosowana przez wyborców, polegająca na wskazywaniu kandydatów umieszczonych na pierwszych miejscach list – niezależnie od charakteru tych list.