Udział małoletniego pokrzywdzonego w kontradyktoryjnym procesie karnym

Wchodzące w życie 1 lipca 2015 r. zmiany przepisów Kodeksu postępowania karnego, oznaczające silniejsze zaakcentowanie kontradyktoryjności procesu, rodzą poważne obawy o praktyczną ochronę praw i interesów jego uczestników, w szczególności osób małoletnich działających w charakterze stron postępowania. Wątpliwości dotyczą także wpływu nowelizacji na tryb i sposób przesłuchania tej kategorii świadków. W artykule podjęto próbę przeanalizowania w sposób kompleksowy sytuacji prawnej dziecka w nowym modelu postępowania, który zakłada zwiększenie aktywności stron przy jednoczesnym ograniczeniu aktywności sądu w procesie dowodzenia. Za zasadne uznano zwięzłe wskazanie zmian najbardziej istotnych z punktu widzenia dziecka zarówno jako strony postępowania, jak i świadka, a także próbę oceny tych zmian przez pryzmat minimalnych wymagań, które wynikają z Dyrektywy Parlamentu Europejskiej i Rady 2012/29/UE z 25 października 2012 r. Z uwagi na charakter zmian, w tekście zasygnalizowano jedynie kwestie związane z pozycją dziecka przy konsensualnych trybach zakończenia postępowania. Zagadnienie to wymaga odrębnego opracowania z uwagi na bardzo poważne zmiany dotyczące zarówno instytucji skazania bez rozprawy, jak i skazania oskarżonego i wymierzenia mu określonej sankcji bez przeprowadzania postępowania dowodowego wskutek uwzględniania przez sąd wniosku tego uczestnika postępowania.

The changes in the provisions of the Criminal Procedure Code which are to come into force as of July 1st 2015, reinforcing the adversarial nature of the process itself, raise serious concerns regarding the protection of rights and interests of participants to the proceedings, particularly of minors acting in the capacity of the parties to the proceedings in practice. Some doubts also arise as to the possible impact of the amendment on the mode and manner of examining children as witnesses. This paper discusses comprehensively the legal situation of a child in the new model of proceedings, which assumes increased activity of parties to the proceedings and as the same time limited activity of the court in the process of proving facts. This analysis deals with the changes which are crucial for a child as a party to the proceedings as well as a witness. It is also important to examine these changes against the minimum requirements resulting from Directive 2012/29/UE of the European Parliament and of the Council of 25 October 2012. In view of the fact that these changes cover a very wide scope, the questions dealing with a minor’s situations in consensual resolution of criminal cases have been only mentioned. Due to the scope of modifications regarding both the conviction without trial and conviction and application of specific sanctions to the accused, following his motion, without evidentiary hearing, the above mentioned issues deserve a separate disscusion.