The balance of payments performance informs us about “savings transformation” occurring between
a given economy and its economic partners (foreign environment). In the paper, we assessed
the long-term relationships between the dynamics of the balance of payments components and investments
outlays in the Central and East European countries, the members of the European Union in
the years 1995-2017. It is important to know the strength of these associations as the changes of the
investment policy can in certain situations worsen international financial stability. In order to research
this issue we regressed investment and consumption of each country on its current and capital account
(CCA) and net export (EX). We used two different OLS linear models and additionally examined the
interaction between the chosen variables, treated as endogenous, using VAR models.
The independent variables, as expected, had a negative association with CCA and EX. For most
countries, the negative coefficients of relationships between CCA, EX and investment were bigger
than the coefficients for consumption. The increase of one percentage point of the ratio of investment
share in GDP (ceteris paribus) caused the share of net export in GDP to fall more than proportionally,
more than by one percentage point in six countries that is in Poland, the Czech Republic, Bulgaria,
Latvia, Lithuania, and Slovakia. There was a similar connection between investments and external
balance (CCA) in the Visegrad countries and in the Baltic States, except for Hungary, where these relationships
were the weakest. Using the Autoregressive Distributed Lag (ARDL) approach we found
the long- and short-term speed of adjustment. The error correction rate (CoinEq) indicated that the
corrections of the departure from equilibrium between net exports and investments were very different
between economies. In the majority of cases, the adjustment rate of about 100 percent took place.
But while looking at the short-term relationship we see that an increase of the investments share in
GDP by one percentage point caused net export to fall more than proportionally only in Bulgaria, the
Czech Republic, Poland, Slovakia, and in Cyprus, where the change amounted to 0.98 percentage
points.
Finally we used vector autoregressive models which describe the dynamic relationship of lagged
values all treated as endogenous. We can see that in the short run the forecast error variance in net
export was explained mainly by investments shocks (in over 50%) in Cyprus, Estonia, Lithuania,
Poland, Slovenia, and Slovakia. It means that shock to investments outlays in these economies had
a strong negative influence on net exports. In the long run, the influence of investment innovations on
net exports was steady or dying away over the years. We found the weakest influence of investments
outlays changes on net export position in the Czech Republic, Hungary, and Malta.
Wyniki bilansu płatniczego informują nas o „transformacji oszczędności” występującej między
daną gospodarką a jej partnerami ekonomicznymi (środowiskiem zagranicznym). W artykule oceniono
długookresowe relacje między dynamiką komponentami bilansu płatniczego a nakładami inwestycyjnymi
w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, państwach członkowskich Unii Europejskiej
w latach 1995-2017. Rzeczą ważną jest poznanie siły tych związków, jako że zmiany polityki
inwestycyjnej mogą w pewnych sytuacjach pogarszać międzynarodową stabilność finansową. W celu
zbadania tej kwestii dokonano regresji inwestycji i konsumpcji w każdym kraju na jego rachunku
bieżącym i kapitałowym oraz eksportu netto. Użyto dwóch różnych modeli liniowych zwykłych najmniejszych
kwadratów (OLS) i dodatkowo zbadano interakcję między wybranymi zmiennymi, traktowanymi
jako zmienne endogeniczne, z zastosowaniem modeli wektorowej autoregresji.
Zmienne niezależne, jak się spodziewano, miały ujemną korelację z rachunkiem bieżącym i kapitałowym
oraz z eksportem netto. Dla większości krajów ujemne współczynniki korelacji między
rachunkiem bieżącym i kapitałowym i eksportem netto a inwestycjami były większe niż współczynniki
dla konsumpcji. Wzrost o jeden punkt procentowy wskaźnika udziału inwestycji w PKB (przy
pozostałych warunkach równych, ceteris paribus) spowodował, że udział eksportu netto w PKB obniżył
się bardziej niż proporcjonalnie, o więcej niż jeden punkt procentowy w sześciu krajach, tzn.
w Polsce, Czechach, Bułgarii, na Łotwie, Litwie i Słowacji. Wystąpił podobny związek między inwestycjami
a bilansem zewnętrznym (rachunki bieżące i kapitałowe) w krajach Grupy Wyszehradzkiej
i w krajach bałtyckich z wyjątkiem Węgier, gdzie te korelacje były najsłabsze. Stosując podejście
oparte na modelu autoregresyjnym z rozkładem opóźnień (ARDL) stwierdzono długo- i krótkookresową
szybkość wyrównania. Współczynnik korekcji błędów (CoinEq) wykazał, że korekty odstępstwa
od równowagi między eksportem netto a inwestycjami bardzo się różniły między gospodarkami.
W większości przypadków miał miejsce wskaźnik wyrównania w wysokości około 100 procent.
Jednakże patrząc na korelację krótkookresową widzimy, że wzrost udziału inwestycji w PKB o jeden
punkt procentowy spowodował spadek eksportu netto więcej niż proporcjonalnie jedynie w Bułgarii,
Czechach, Polsce, na Słowacji i na Cyprze, w których zmiana wyniosła 0,98 punktu procentowego.
Na koniec posłużono się autoregresyjnymi modelami wektorowymi, które opisują dynamiczną
zależność wartości opóźnień, przy czym wszystkie są traktowane jako zmienne objaśniane (endogeniczne).
Można zauważyć, że w okresie krótkim wariancję błędu prognozy w eksporcie netto wyjaśniono
głównie szokami inwestycyjnymi (w ponad 50%) na Cyprze, w Estonii, na Litwie, w Polsce,
Słowenii i na Słowacji. Oznacza to, że szok inwestycyjny w tych gospodarkach miał silny ujemny
wpływ na eksport netto. W okresie długim wpływ innowacji inwestycyjnych na eksport netto był
stabilny lub zanikał z upływem lat. Stwierdzono najsłabsze oddziaływanie zmian w nakładach inwestycyjnych
na pozycję w eksporcie netto w Czechach, na Węgrzech i Malcie.
