Moral Panic About Refugees in Poland as a Manifestation of Cultural Transformation

The mass exodus of refugees from the Middle East and North African countries in 2015 as well as the pictures of migrants storming the European Union borders provoked moral panic in many European countries, not excluding Poland. Refugees, in particular Arabs and Muslims, perceived by the Poles as ethnically, culturally and religiously „alien”, have become a symbol of threat for the safety of Europe and its social and cultural homogeneity. The classical moral (media) panic reached Poland in autumn 2015. It immediately became an important issue in the electoral campaign, dividing Poles into two hostile camps, i.e. the „defenders of homeland and faith” and the “good Samaritans”. At that point, we were faced with a transformational moral panic, i.e. a panic resulting from two competing visions of the social order, based on different values. A closed and xenophobic society was opposed to an open and tolerant community, an ethnic nation – to a civic nation, solidarity within one group – to general human solidarity. The Polish transformational panic about refugees is part of a broader culture war within the West – a clash of traditionalism and modernism, conservatism and liberalism of lifestyle, moral fundamentalism and relativism.

Masowy exodus uchodźców z krajów Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej w 2015 oraz obrazy migrantów szturmujących granice Unii Europejskiej stały się zapłonem paniki moralnej w wielu krajach europejskich, także w Polsce. Uchodźcy, szczególnie Arabowie i muzułmanie, postrzegani przez Polaków jako „obcy” etnicznie, kulturowo i religijnie zaczęli uosabiać zagrożenie dla bezpieczeństwa Europy i jej spójności społeczno-kulturowej. Klasyczna panika moralna (medialna) dotarła do Polski na jesieni 2015 roku, wpisała się w kampanię przedwyborczą i podzieliła Polaków na wrogie obozy: „obrońców wiary i ojczyzny” oraz„dobrych Samarytan”. W tym momencie mieliśmy już do czynienia z transformacyjną paniką moralną tj. paniką wynikającą z rywalizacji dwóch wizji porządku społecznego, opartych na odmiennych systemach wartości. Społeczeństwu zamkniętemu i ksenofobicznemu przeciwstawiono społeczeństwo otwarte i tolerancyjne, narodowi etnicznemu naród obywatelski, solidarności wewnątrzgrupowej solidarność ogólnoludzką. Polska panika transformacyjna wokół uchodźców wpisuje się w szerszą wojnę kulturową w obrębie Zachodu – zderzenie tradycjonalizmu i modernizmu, konserwatyzmu i liberalizmu obyczajowego, fundamentalizmu i relatywizmu moralnego.