Semantics of the ta construction in Basse Mandinka

The present paper provides an analysis of the meaning conveyed by the ‘ta construction’ – a verbal category derived by means of the suffix -ta in a regional variety of Gambian Mandinka spoken in Basse and neighboring villages. The evidence demonstrates that the formation may be employed as a present, past and future perfect, a definite past tense (perfective, simple and durative), a stative and a present tense. The form in -ta is likewise used in conditional protases with a modal shade of meaning. In such cases, it conveys the idea of real future possibility or introduces unreal counterfactual hypothetical situations. As far as text linguistic properties are concerned, the construction appears both in discourse (dialogues) and narration (written and recited). It is a principal form of the narrative foreground, being nevertheless able to introduce background information.

Niniejszy artykuł przedstawia dogłębną analizę znaczeń charakteryzujących konstrukcję czasownikową języka mandinka, tworzoną przez dodanie do tematu czasownika przyrostka -ta (tzw. ta construction). Przedstawione dane - zebrane podczas prac badawczych na terenie miasta Basse i jego okolic we wschodniej Gambii pozwalają stwierdzić, że formacja ta może funkcjonować jako perfektum (czasu teraźniejszego, przeszłego oraz przyszłego), czas przeszły (dokonany, prosty - tzw. praeteritum - oraz duratywny), statyczny (właściwy i z implikacjami rezultatywnymi) oraz czas teraźniejszy prosty. W użyciu pasywnym opisywana konstrukcja ma zarówno znaczenie dynamiczne, jak i statyczne. Forma na ta jest ponadto używana w poprzedniku (protasis) zdań warunkowych, gdzie - będąc silnie nacechowana walorem modalnym - wprowadza wydarzenia przyszłe, ewentualne i możliwe bądź też sytuacje hipotetyczne, nierealne i kontrfaktyczne. Ponadto w odniesieniu do wartości tekstowych formacja pojawia się zarówno w dyskursie, jak i w narracji (pisanej lub recytowanej). We fragmentach narracyjnych badana konstrukcja wprowadza zwykle wydarzenia należące do pierwszego planu (foreground) historii, będąc jednak w stanie dostarczać informacji drugoplanowych (background).