Profesjonalizacja czynności mediacyjnych (wybrane zagadnienia w perspektywie polskiego porządku prawnego)

The 2015 amendments to the acts regulating mediation in the Polish legal order have intensified a trend of professionalization of mediator’s activities. Although the possibility for the parties to choose ad hoc mediator (without any professional requirements) was maintained, the amendments have introduced the so-called permanent mediator, i.e. a professionally equipped person appointed by judge to mediate in a court dispute. Entry on the list of permanent mediators kept by district courts was made conditional on showing that a mediator has the appropriate, professional knowledge and skills. Currently, such skills and knowledge can be acquired in mediation centers. These centers run professional courses and training in many aspects of mediation. They also enable professional specialization in the field of civil, commercial, family, and other types of disputes. Currently, professionally prepared mediators and judges involved in mediation proceedings are proposing the transformation of mediator’s profession into so-called regulated professions defined by a special parliamentary act on mediation and mediators. The presented article adopts an European perspective on the regulation of mediation and looks at the need for the possible transformation concerning the profession of mediator as regulated profession, as well as its limitations and the associated challenges.

Dokonana w 2015 r. zmiana regulacji ustawowych dotyczących postępowania mediacyjnego i statusu prawnego mediatora wzmocniła profesjonalizację czynności podejmowanych przez mediatora w postępowaniu mediacyjnym. Została, co prawda, utrzymana możliwość doboru mediatora ad hoc przez strony sporu, ale w odniesieniu do mediacji sądowej wprowadzono instytucję stałego mediatora wyznaczonego przez sąd. Zarówno wpis na listę stałych mediatorów, jak i wyznaczanie ich do prowadzenia mediacji w ramach postępowania sądowego zostały uzależnione od zawodowej wiedzy, umiejętności i kompetencji mediatora. Obecnie wiedzę, umiejętności oraz kompetencje można uzyskać przede wszystkim w ramach ośrodków mediacyjnych. Praktyka funkcjonowania tych ośrodków pozwala na stwierdzenie, że kandydaci do zawodu mediatora muszą przejść profesjonalne szkolenie oraz nabyć umiejętności w praktyce mediacyjnej. Spełnienie tych wymogów pozwala mediatorom wnioskować o wpis na listę stałych mediatorów. Mediatorzy skupieni w ośrodkach mediacyjnych oraz sędziowie wykorzystujący mediację w praktyce sądowej postulują uchwalenie ustawy o mediacji i zawodzie mediatora na wzór regulacji ustawowych obowiązujących już w części państw europejskich. W artykule zostały rozważone argumenty dotyczące możliwości przekształcenia dotychczasowych fragmentarycznych regulacji mediacji i zawodu mediacji w zawód regulowany.