Potrzeby i niedobory opadów atmosferycznych w uprawie ziemniaka średnio późnego i późnego w Polsce

Celem pracy było oszacowanie potrzeb opadowych ziemniaka średnio późnego i późnego przy zastosowaniu metody analizy skupień. Materiał do badań stanowiły wyniki doświadczeń COBORU z lat 1972–2001 dla wzorca ziemniaka średnio późnego i późnego uprawianego na glebach kompleksów żytnich, w 23 stacjach na terenie całej Polski. Dane meteorologiczne, miesięczne opady atmosferyczne i średnia temperatura powietrza w okresie wegetacji ziemniaka, zebrano ze wszystkich posterunków meteorologicznych, funkcjonujących przy stacjach doświadczalnych COBORU lub z najbliżej położonych stacji IMGW. Do szacowania potrzeb opadowych ziemniaka wykorzystano metodę uogólnionej analizy skupień. W wyniku zastosowanej metody wydzielono trzy skupienia, istotnie różniące się wartościami 7 uwzględnionych zmiennych. Najwyższy plon ziemniaka (skupienie 1) był osiągany przy: przeciętnych wartościach średniej temperatury powietrza w okresie maj–wrzesień (15,2oC), niższej od przeciętnej sumie opadów w maju (45 mm), umiarkowanych opadach w czerwcu (65 mm) i ponadprzeciętnych opadach w lipcu (90 mm), sierpniu (75 mm) i we wrześniu (60 mm). Największy niedobór opadów w stosunku do potrzeb ziemniaka średnio późnego i późnego występuje w północno-zachodniej i środkowozachodniej części kraju.

The aim of the study was to evaluate the precipitation needs of mid-late and late potato using the method of cluster analysis. The research material was based on the results of COBORU (Research Centre for Cultivar Testing) experiments carried out in 1972–2001 for the pattern of mid-late and late potato grown on soils of rye complexes, at 23 research stations all over Poland. Meteorological data: monthly precipitation and the mean temperature of air during the vegetation of potato were gathered from all the meteorological points functioning at COBORU experimental stations or from the nearest IMGW (Institute of Meteorology and Water Management) stations. For the evaluation of precipitation needs of potato the method of generalized cluster analysis was used. As a result of the method used, three clusters were selected. They differed significantly with regard to the values of 7 variables taken into consideration. The highest yield of potato (cluster 1) was obtained at average values of mean air temperature in the period from May to September (15.2oC), lower than the average precipitation total in May (45 mm), moderate precipitation in June (65 mm) and more than average precipitation in July (90 mm), August (75 mm) and in September (60 mm). The largest deficiency in precipitation in relation to the needs of mid-late and late potato occurs in the north-western and mid western parts of the country.