From aspiring saint to disillusioned rebel. Explaining change in the Polish narrative of European integration

W wymiarze koncepcyjnym artykuł czerpie z teorii pola Bourdieu i teorii stygmatyzacji Goffmana w celu wyjaśnienia ewolucji oficjalnej narracji polskiego rządu w odniesieniu do integracji europejskiej. Analiza produkcji narracji przez rząd RP ukazuje znaczące przesunięcie w zakresie strategii radzenia sobie ze stygmatyzacją (faktyczną lub wyobrażoną), która określa pozycję Polski w unijnym polu władzy: od strategii adaptacyjnej (korekcyjnej) do strategii kontestacyjnej, gdzie stygmatyzowany atrybut ulega przekształceniu w cnotę. W wymiarze empirycznym owo przesunięcie zilustrowano 3 przykładami produkcji narracji w warunkach kryzysu: 1) kryzys strefy euro (Polska adaptuje się do dominującej w UE narracji i promuje własne doświadczenie polityki oszczędności, sprzymierzając się ze “świętymi” z Północy przeciwko “grzesznikom” z Południa); 2) kryzys migracyjny (Polska przechodzi od adaptacji do kontestacji, przekształcając stygmatyzowany “brak solidarności” w odpowiedzialną “normalność”); 3) kryzys rządów prawa (Polska konsoliduje strategię kontestacji, konstruując zaistniały konflikt w kategoriach kontrataku niedemokratycznego unijnego centrum na “prawdziwych” demokratów z peryferii UE). Narracja ewoluuje zatem od kontestacji konkretnego rozwiązania politycznego (kwoty migrantów) do podważenia normatywnych podstaw procesu integracji europejskiej.

This article conceptually draws on Bourdieu’s field theory and Goffman’s stigma theory to explain the evolution of Polish government’s official narrative on European integration. Narrative production by Polish authorities reveals a marked shift in strategy adopted to deal with the stigma (real or imagined) that structures Poland’s position in the EU field of power: from adaptive (corrective) to contesting strategy where stigma is embraced and transformed into a virtue. Empirically, this shift is illustrated with 3 examples of narrative production under crisis: 1) euro-zone crisis (Poland adapts to the dominant EU narrative and promotes its own austerity experience, while allying itself with the northern “saints” against the southern “sinners”); 2) migration crisis (Poland moves from adaptation to contestation, while narrating the “lack of solidarity” stigma as the responsible “normal”); 3) rule of law crisis (Poland consolidates its contestation strategy, while framing the dispute as a counter-measure from undemocratic EU centre to discipline “real” democrats in the periphery). Thus the narrative moves from contestation of a particular policy solution (migration quotas) to undermining normative bases of the European integration process.