Biografistyczne doświadczenia starożytników (na marginesie konferencji „Marek Antoniuszhistoria i tradycja”, Lublin 08-09.12.2014r.)

The aim of the article is to present some reflections on the place, condition, role and importancy of biography in Polish research on Antiquity. The theoretical approach is based on a confrontation of the achievements of the modern biographies of eminent persons of the ancient world with the latest trends in biography writing. Such a verification proved that “ancient” biographies can be seen as a part of the wider trends within the modern biography writing. The only novelty is a collective biography – collective, that is created by a number of authors (that guarantees interdisciplinary and versatile interpretation), and collective, that is dealing with a collective hero (e. g. Roman elites).

Artykuł powstał jako efekt przemyśleń nad właściwą naturą opublikowanej w 2013 roku książki „Lucius Cornelius Sulla – history and tradition” oraz planowanej na rok 2015 publikacji „Marcus Antonius – history and tradition” (materiały z konferencji z XII.2014 r.). W zamyśle inicjatorów tych naukowych przedsięwzięć leżało głównie rozbudzenie i rewitalizacja polskich badań nad epoką schyłku Republiki Rzymskiej. Niespodziewanymrezultatem obu projektów było jednak ich zaklasyfikowanie do dorobku „antycznej biografistyki”. Ten rodzaj kwalifikacji absolutnie nie deprecjonuje znaczenia zarówno już wydanej, jak i planowanej publikacji. Brak obaw przed takim zaszufladkowaniem wynika nie tylko z faktu, że biografistyka antyczna z natury (vide ilość i jakość źródeł) może być tylko tą pretekstową, a zatem w pełni akceptowaną z punktu widzenia teorii współczesnejbiografistyki. Kolejnym asumptem do obrony tezy o „nowoczesności” tej formy biografistyki antycznej jest zarówno charakterystyczna interdyscyplinarność podejścia do głównego obiektu badawczego, jak i - stanowiące poniekąd efekt zastosowania różnych metod i tzw. podejść badawczych (ang. approaches) - zjawisko zbiorowego autorstwa biografii.Zagrożeniem wynikającym z tej wspólnotowości autorstwa nie jest bynajmniej brak pewnej kontroli nad wykreowaniem w pełni autorskiej (czyt. jednorodnej) wizji bohatera, cechy ważnej i charakterystycznej raczej dla typowych prac monograficznych. Walorem dominującym nad tymi obawami wydaje się bowiem możliwość relatywnie łatwiejszego wykreowania właśnie w pracy zbiorowej holistycznego, wieloaspektowego obrazu jednostki (rzecz dotyczy także pewnej „niwelacji”, znoszenia się ewentualnych, skrajnychopinii, np. sympatii lub antypatii, atencji lub niechęci wobec badanego obiektu). Efekty wcale nie muszą zresztą prowadzić do określonego, a wynikającego z dywersyfikacji ocen chaosu informacyjnego. Warunkiem spójności obrazu jest obecność w każdej wizji/częścipracy zasadniczego i uniwersalnego paradygmatu: jednostka jako produkt, pochodnaepoki czy siła sprawcza determinująca jej rozwój i trwanie. Taka perspektywa zapewniaDariusz Słapek(Instytut Historii UMCS, Lublin)Biografistyczne doświadczenia starożytników(na marginesie konferencji „Marek Antoniuszhistoriai tradycja”, Lublin 08-09.12.2014r.)Biographical experiences of the modern historians of antiquity(some remarks on the Conference “Marc Anthony –history and tradition”, Lublin 08-09.12.2014)254zarówno pożądaną „pretekstowość biografistyki”, jak właściwe temu kontekstowemu podejściurozszerzanie przedmiotu zainteresowań „zbiorowego autora” na „zbiorowy obiektbadań” (np. na ciągle oczekiwany w polskiej historiografii antyku zbiorowy obraz, portretrzymskich elit politycznych, wojskowych etc.).