Potrzeba języka prywatnego: zamieszanie pojęciowe zawarte w różnorodnych wątkach historii psychologii

The present paper aims to show how Wittgenstein’s so-called ‘private language argument’ (PLA) affects diverse psychological theories. To this end, it starts by describing the main lines of the PLA and explaining why the idea of a private language constitutes a logical impossibility. Then, it is shown that the psychological theories of Descartes, Locke, Husserl, James, Fodor and Chomsky presuppose the existence of a private language, so that these theories lack internal consistency. Lastly, it is clarified why PLA, far from turning Wittgenstein into a behaviourist, involves a critique of behaviourism.

Celem niniejszego artykułu jest pokazanie wpływu, jaki tzw. argument języka prywatnego (AJP) wywiera na różne teorie psychologiczne. W tym celu rozpoczynamy od opisu poszczególnych linii rozwojowych AJP i wyjaśnienia, dlaczego idea języka prywatnego jest niemożliwa z logicznego punktu widzenia. Następnie pokazujemy, że teoriom psychologicznym Kartezjusza, Locke’a, Husserla, Jamesa, Fodora, Chomsky’ego, zakładającym istnienie języka prywatnego, brakuje wewnętrznej spójności. W końcu wyjaśniamy, dlaczego AJP, zawierając krytykę behawioryzmu, daleki jest od przekształcenia idei Wittgensteina w behawioryzm.