MIĘDZY BIUROKRACJĄ A ‘QUANGOKRACJĄ’. KILKA SŁÓW O REFORMIE SŁUŻBY CYWILNEJ ZA CZASÓW MARGARET THATCHER

Summary Tis article discusses selected components of the reform of Her Majesty’s Civil Service conducted by the Thatcher ministries (1979-1990). In recent years assessments of the Thatcher government have tended to focus chiefly on the Iron Lady’s foreign policy, her intellectual inspirations (neoliberalism or the New Right), her leadership qualities, the effects of privatisation and deregulation, and her anti-trade union campaign. Yet on the other hand some of the decisions made by the Conservative cabinets led by Margaret Thatcher and John Major are still giving rise to disputes and controversy, and these issues include poll tax, local government reform, and the reform of the civil service. The prevailing view is that the measures the Conservatives took on this last issue may be regarded as “a revolution in the Civil Service.” Thatcher was convinced that the civil service was overstaffed and inefcient. The Conservatives were critical of phenomena like patronage, bureaucracy, and a surfeit of administrative staff. Far-reaching changes were made, with the introduction of Lord Rayner’s Efficiency Unit, which reduced staff numbers by 171 thousand; the Next Steps Initiative; a “new civil service culture” which perceived British citizens as consumers; decentralisation and disaggregation; cuts in the paperwork; and competitiveness in the public sector.

StreszczenieArtykuł przedstawia wybrane reformy Służby Cywilnej Jej Królewskiej Mości w okresie premierostwa Margaret Thatcher (1979-1990).Przez ostatnie lata, oceniając rządy Thatcher, mówiono głównie na temat polityki zagranicznej „Żelaznej Damy”, jej intelektualnych inspiracjach (neoliberalizm lub „nowa prawica”), zdolnościach przywódczych, efektach prywatyzacji oraz deregulacji, a także kampanii wymierzonej w związki zawodowe. Z drugiej strony, niektóre z decyzji podejmowane w okresie rządów Partii Konserwatywnej (pod przywództwem Thatcher i Johna Majora) pozostają wciąż przedmiotem kontrowersji i sporów, między innymi kwestie: poll-tax, reformy samorządu terytorialnego i właśnie służby cywilnej.Zgodnie z dominującym poglądem, działania podjęte przez konserwatystów na tym polu mogą być postrzegane jako „rewolucja w służbie cywilnej”.Thatcher była przekonana, że służbę cywilną cechuje nadmiar etatów i nieefektywność. Konserwatyści krytykowali takie zjawiska, jak patronaż, biurokracja oraz przerost administracji. Wprowadzono zatem poważne zmiany, m.in.: Efciency Unit kierowany przez Lorda Raynera, liczba członków civil sercice zmniejszyła się o 171 tys., program „Następnych Kroków” oraz promowano „nową kulturę urzędniczą” (np. postrzeganie obywateli jako konsumentów, decentralizacja i dezagregacja, zmniejszenie „papierkowej roboty”, rywalizacja w sektorze publicznym).