Strategie tłumaczy wobec zjawiska obcości kulturowej w przekładach dwudziestowiecznej prozy nowogreckiej na język polski

Translation strategies in the face of cultural specificity of the 20th century Modern Greek prose translated into PolishAccording to Werner Koller, there are two main types of translations of texts which are connected to literature and culture. These types are adaptation and transfer. Adaptation is a result of using a translation strategy called domestication which consists in removing from the text all the elements which may seem odd or strange to the target reader and replacing them by some well-known units of the target culture. Transfer is a result of using a strategy called foreignization, that is of introducing to the target text some units characteristic of the source culture which may raise connotations of strangeness and foreignness. The choice of the strategy lies with the translator and depends on his vision of the target reader. The aim of this paper is to analyze translations of three Modern Greek novels into Polish with special attention paid to solutions chosen by the translators in the face of two main translation problems which are results of cultural specificity of the text: lexical problems and allusions to some historical, cultural and social facts as well as to the information these solutions provide on the translators’ vision of the target reader. Strategie tłumaczy wobec zjawiska obcości kulturowej w przekładach dwudziestowiecznej prozy nowogreckiej na język polskiWerner Koller wyróżnia dwa główne rodzaje przekładu tekstów związanych z literaturą i kulturą: adaptację oraz transfer. Adaptacja jest wynikiem użycia strategii tłumaczeniowej zwanej udomowieniem, która polega na usunięciu z tekstu elementów, które czytelnikowi docelowemu mogłyby wydać się obce i zastąpieniu ich dobrze znanymi mu elementami kultury docelowej. Transfer natomiast polega na zastosowaniu strategii zwanej egzotyzacją, tj. wprowadzeniu do tekstu docelowego elementów charakterystycznych dla kultury źródłowej, które mogą u odbiorcy tłumaczenia wywoływać poczucie obcości. Wybór pomiędzy tymi strategiami zależy od tłumacza oraz jego wizji czytelnika docelowego. Przedmiotem tego artykułu jest analiza przekładów trzech wybranych powieści nowogreckich na język polski, ze szczególnym uwzględnieniem rozwiązań zastosowanych przez tłumaczy w obliczu dwóch głównych problemów tłumaczeniowych, które wynikają z kulturowej specyfiki tekstu: problemów leksykalnych oraz odniesień do wydarzeń historycznych i faktów społecznych, jak również wiedzy, którą te rozwiązania dostarczają nam na temat wyobrażeń tłumaczy o czytelnikach docelowych przekładanych tekstów.