Przeniesienie siedziby polskiej spółki kapitałowej za granicę jako przyczyna jej rozwiązania w świetle Kodeksu spółek handlowych i swobody przedsiębiorczości

In the absence of a EU (fourteenth) directive on the transfer of a company’s registered office, a number of questions arise including whether a Member State may prevent cross-border transfer of a company by enforcing a requirement that it be dissolved in a liquidation procedure. Article 270 point 2 and Article 459 point 2 of the Code of Commercial Partnerships and Companies provides for such a requirement stating that a shareholders’ resolution to move a company abroad shall constitute a reason for dissolving the company. Hence a decision of the Supreme Court to refer to the European Court of Justice regarding compliance of this regulation with the Treaty on the European Union (Article 49). It is generally expected that a fourteenth directive regulating the above matter will be issued. Sharing this expectation, the author attempted to provide rationale for the following de lege lata conclusions: (i) a situation in which the striking off a company’s name from the Polish register of entrepreneurs if its registered office is to be cross-border transferred to another Member State is contingent upon such company’s dissolution constitutes a limitation of the freedom of entrepreneurship and (ii) the interests of creditors and shareholders that are worthy of protectionwhen a Polish company is being transformed (also when per analogiam applied in the case of a cross-border transfer) are protected by relevant provisions of the Polish Code of Commercial Partnerships and Companies as well as, frequently, the EU regulations, and (iii) a cross-border transformation does not require a change (or transfer) of the company’s registered office. In light of the above, a de lege ferenda postulate must be made calling for adoption of a separate regulation or an explicit provision constituting grounds for relevant application of provisions on the transformation of Polish companies and provisions on mergers.

Brak unijnej (czternastej) dyrektywy w sprawie przeniesienia siedziby statutowej spółki prowokuje do postawiania pytania: Czy państwo członkowskie może uniemożliwić spółce transgraniczne przekształcenie przez wprowadzenie wymogu jej rozwiązania po przeprowadzeniu procedury likwidacyjnej? Na gruncie prawa polskiego taki wymóg przewidziany jest w art. 270 pkt 2 oraz art. 459 pkt 2 k.s.h., w myśl których uchwały wspólników (akcjonariuszy) o przeniesieniu spółki za granicę są przyczyną jej rozwiązania oraz prowadzą do otwarcia likwidacji (art. 274 § 1 oraz art. 461 § 1 k.s.h.). W sprawie dotyczącej przekształcenia spółki polskiej w spółkę prawa luksemburskiego wątpliwość co do zgodności wymienionych przepisów Kodeksu spółek handlowych z art. 49 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej powziął Sąd Najwyższy, zadając Trybunałowi Sprawiedliwości pytanie prejudycjalne. Powszechnie oczekuje się wydania czternastej dyrektywy w sprawie transgranicznego przeniesienia siedziby statutowej spółki. Podzielając to oczekiwanie, autor podjął próbę uzasadnienia następujących wniosków de lege lata: po pierwsze – uzależnienie wykreślenia z rejestru polskiej spółki kapitałowej przenoszącej swą siedzibę statutową do innego państwa członkowskiego od jej rozwiązania po przeprowadzeniu procedury likwidacyjnej stanowi ograniczenie swobody przedsiębiorczości; po drugie – godne ochrony interesy wierzycieli i wspólników krajowej spółki przekształcanej chronią (stosowane do transgranicznego przekształcenia per analogiam) przepisy k.s.h. o przekształceniu spółek krajowych oraz o transgranicznym łączeniu się spółek oraz, w wielu sytuacjach, przepisy prawa unijnego; po trzecie ‒ przeprowadzenie transgranicznego przekształcenia nie wymaga zmiany lokalizacji (przeniesienia) głównego przedsiębiorstwa spółki przekształcanej. Wobec braku czternastej dyrektywy uzasadniony jest postulat de lege ferenda unormowania przez polskiego ustawodawcę transgranicznego przekształcenia albo przez odrębną regulację, albo przez stworzenie wyraźnej podstawy do odpowiedniego stosowania przepisów o przekształceniu spółek krajowych oraz przepisów o transgranicznym łączeniu się spółek.