Kształtowanie unijnych regulacji prawnoautorskich. Problemy procesu konsultacyjnego i lobbingu grup interesu

The objective of this paper is to discuss the EU policy making in the field of copyright. This is an important issue in view of recent EU initiatives to adapt copyright law to the needs of the digital single market as well as of challenges of exploitation of immaterial goods in connection with the development of new technologies and controversies over the EU directives. The article focuses on the consultation process (conducted by the European Commission) and the stakeholders’ participation (including lobbies) in creation of the EU policy in a given field. It is discussed in relation to the legislative process of the following two, recently adopted directives: 2011/77/EU which extends the term of protection of certain related rights and 2012/28/EU which introduces certain permitted uses of orphan works. The first part refers to the question why some groups of interest are successful and some other fail (the analysis concerns factors resulting from groupactions and the character of a consultation process). Next, the article evaluates the Commission’s activity in the field of regulations of the consultation process and lobbying. The EU legislative process is discussed from the point of view of political sciences as it concerns the EU actions related to the consultation process and the participation of citizens in the legislative process.

Celem niniejszego artykułu jest omówienie sposobu prowadzenia polityki przez Komisję Europejską w zakresie prawa autorskiego. Jest to ważna kwestia z uwagi na szerokie działania Komisji w zakresie dostosowywania prawa autorskiego do potrzeb jednolitego rynku cyfrowego, a także na wyzwania dotyczące eksploatacji dóbr niematerialnych w związku z rozwojem nowych technologii oraz na kontrowersje, jakie budzą przyjmowane dyrektywy. Postawione pytanie dotyczy tego, jak wygląda proces konsultacji oraz zaangażowanie obywateli (w tym działania lobbingowe) w kreowanie polityki Unii Europejskiej w omawianym obszarze. Rozważania odnoszą się do procesu legislacyjnego dwóch przyjętych ostatnio dyrektyw, a mianowicie dyrektywy 2011/77/UE nowelizującej przepisy w zakresie czasu ochrony niektórych praw pokrewnych oraz dyrektywy 2012/28/UE, która dotyczy dozwolonych sposobów korzystania z utworów osieroconych. W pierwszej kolejności podjęty został problem sukcesu lobbingowego niektórych tylko grup interesu (analiza dotyczy czynników leżących po stronie grup oraz charakteru procesu konsultacyjnego), a następnie dokonana została ocena działań Komisji Europejskiej w zakresie regulowania procesu konsultacyjnego i działalności lobbingowej. Unijny proces legislacyjny ujęty jest z perspektywy politologicznej, ponieważ dotyczy działań instytucji unijnych w zakresie procesu konsultacyjnego oraz partycypacji obywateli w procesach legislacyjnych.