Akumulacja metali ciezkich przez wybrane warzywa korzeniowe uprawiane wokol aglomeracji krakowskiej. Czesc II. Chrom, zelazo, mangan i nikiel

W publikacji przedstawiono wyniki badań nad akumulacją metali ciężkich przez wybrane gatunki warzyw korzeniowych (marchew, pietruszka, burak ćwikłowy), uprawianych na 10 poletkach doświadczalnych wokół aglomeracji krakowskiej. Doświadczenia założono w latach 1994 - 1995, w rejonach intensywnej produkcji warzywniczej, zróżnicowanych pod względem glebowo-klimatycznym, o różnej lokalizacji w stosunku do źródeł emisji zanieczyszczeń. Określono poziom chromu, żelaza, manganu i niklu w korzeniach spichrzowych warzyw oraz jego uzależnienie od warunków środowiskowych: typu i właściwości gleb, zawartości metali ciężkich w glebach, atmosferycznej depozycji metali. Stwierdzono, że warzywa korzeniowe uprawiane w sąsiedztwie aglomeracji krakowskiej akumulują chrom, żelazo, mangan i nikiel w ilościach przekraczających poziom uznawany za naturalny. Z objętych badaniami gatunków największą tendencję do gromadzenia chromu, żelaza i niklu wykazała pietruszka, natomiast manganu - burak ćwikłowy. O akumulacji pierwiastków śladowych zadecydowały warunki środowiskowe: właściwości gleb stanowisk badawczych oraz położenie w stosunku do źródeł zanieczyszczeń. Potwierdzeniem tych związków były istotne współczynniki korelacji pomiędzy poziomem metali w korzeniach warzyw a ich atmosferyczną depozycją, zawartością w glebie oraz wybranymi właściwościami gleby.

The results of investigations on heavy metals accumulation by different species of vegetables are presented in this publication. In 1994 and 1995 the experiments were carried out in 10 localities around Cracow urban agglomeration. The levels of chromium, iron, manganese and nickel in roots of carrot, parsley, and red beet planted on experimental plots were determined using the ASA method. The level of heavy metals in soil, physico-chemical soil properties and the atmospheric deposition of trace elements were determined in order to estimate the effect of these factors on heavy metals accumulation in plants. It was found that the vegetables grown around Cracow urban agglomeration accumulate higher than natural amounts of chromium, iron, manganese, and nickel. The highest levels of chromium, iron, and nickel were found in parsley roots, and manganese - in red beet roots. Trace elements accumulation depended on the soils properties and the localization of experimental plots towards the sources of pollution. Significant correlation coefficients were found among the heavy metals level in plants, atmospheric deposition of these elements and some soil properties.