Czynniki ograniczające wykorzystanie azotu przez rośliny ziemniaka a zagrożenie środowiska

W pracy przedstawiono wyniki doświadczeń polowych przeprowadzonych w Jadwisinie na glebie lekkiej w latach 1992-1999. Stosowano obornik (25 t·ha⁻¹), nawożenie azotem w zakresie 0-200 kg N·ha⁻¹ , przy stałym poziomie P (53 kg·ha⁻¹ ) i K (150 kg·ha⁻¹ ). Oceniano: pobranie N z plonem bulw, wykorzystanie N z nawozów mineralnych (1992-1999) oraz zawartość N min. w glebie przed sadzeniem i po zbiorze roślin, klimatyczny (P-Eo, Eo - ewapotranspiracja wskaźnikowa) i rolniczy (P-ETR, ETR - ewapotranspiracja aktualna) bilans wodny w latach 1998 i 1999. Ilość azotu pobranego z plonem bulw była zawarta w granicach 47-196 kg N·ha⁻¹. Wykorzystanie N z nawozów mineralnych (dla bulw) wynosiło średnio ~35%. Zarówno deficyt wody jak i jej nadmiar w okresie wegetacji znacznie ograniczały pobranie azotu z plonem bulw i jego wykorzystanie z nawozów mineralnych. W zależności od poziomu nawożenia azotem i warunków klimatycznych okresu wegetacji od 16 do 90% zastosowanego azotu pozostawało niewykorzystane w środowisku. Po zbiorze roślin od ~30 do ~170 kg N min. pozostawało w glebie w warstwie 0-60 cm. Nadmiar azotu może być wypłukany z gleby do wód gruntowych w okresie jesienno-zimowym.

In the paper the results of field experiments carried out on light soil in Jadwisin in the years 1992-1999 are presented. Manure in amount of 25 t·ha⁻¹ and then fertilizers were applied: nitrogen in the range of 0-200 kg N·ha⁻¹ phosphorus - 53 kg·ha⁻¹ and potassium - 150 kg·ha⁻¹. The following factors were estimated: nitrogen uptake with yield, nitrogen utilization from fertilizers (1992-1999), content of N min. in the soil: before planting and after harvest, climatic (P-E0, E0 - potential evatranspiration) and agricultural (P-ETR, ETR - actual evatranspiration) water balance evaluated in 1998-1999. Nitrogen amount uptake with yield was within 47-196 kg N·ha⁻¹. Average nitrogen utilization from fertilizers was 35%. Both deficit and surplus of water in the vegetation period caused significant reduce of nitrogen uptake with yield, that involved lower utilization from fertilizers. Depending on nitrogen level and climatic conditions during the vege- tation - 16% up to 90% of applied nitrogen remained in environment. Nitrogen in the amount of 30-170 kg N min. remained in the soil (layer 0-60 cm) after the plant harvest. Nitrogen surplus may be leached from the soil into groundwater in the autumn and winter period.