Deficyt wody w okresie wegetacji a plonowanie i wykorzystanie azotu przez wczesne odmiany ziemniaka

Badania prowadzono w latach 1992-1999 z wczesnymi odmianami ziemniaka. Określano wpływ deficytu wody w okresie wegetacji na plonowanie i wykorzystanie azotu. Stosowano nawożenie N w zakresie 0-200 kg.ha⁻¹. Wykazano istotny wpływ nawożenia azotem i niedoboru wody w okresie wegetacji na plon suchej masy, pobranie z plonem bulw azotu dostępnego w glebie, wykorzystanie azotu z nawozów, zawartość azotu ogółem i azotanów w bulwach. Wpływ nawożenia azotem był w znacznym stopniu modyfikowany niedoborem wody w okresie wegetacji. W warunkach dużego deficytu wody w okresie wegetacji (P-Ea ≥ -140 mm) pobranie azotu z plonem nie przekraczało 100 kg·ha⁻¹. Jednocześnie współczynnik wykorzystania N z nawozów mineralnych osiągał wartości poniżej 28%. W warunkach dobrego zaopatrzenia roślin w wodę pobranie N z plonem osiągało wartości 180 kg N·ha⁻¹, a wykorzystanie azotu z nawozów przekraczało 50%. Niedobór wody nie tylko obniża wykorzystanie azotu z zastosowanego nawozu, ale prowadzi również do nadmiernego gromadzenia azotanów. Średnia zawartość azotanów w latach z niedoborem wody mieściła się w granicach 222-291 mg NaNO₃·kg⁻¹ św. masy. Przekroczenie dopuszczalnej zawartości azotanów (250 mg NaNO₃·kg⁻¹ św. masy) odnotowano już przy dawce 100 kg N·ha⁻¹ (291 mg NaNO₃), zalecanej w uprawie ziemniaka. W warunkach wystarczającego zaopatrzenia w wodę zawartość azotanów była znacznie niższa i mieściła się w granicach 50-220 mg NaNO₃·kg⁻¹ św. masy bulw. Konsekwencją dużego deficytu wody w okresie wegetacji jest z jednej strony pogorszenie jakości bulw, a z drugiej skażenie środowiska.

In the years from 1992 to 1999 experiments were carried out in which the investigation aimed at determining the effect of water deficit during the vegetation period on crop yielding and nitrogen utilization by early potato cultivars. Nitrogen fertilization was used in the range of 0-200 kg·ha⁻¹. A significant effect of nitrogen fertilization and water deficit during the vegetation period on dry matter yield, the uptake of nitrogen available in the soil, the utilization of nitrogen from fertilizers, the contents of N-total and nitrates in the tubers was demonstrated. The effect of nitrogen fertilization was greatly modified by water dcficit during the vegetation period. In conditions of high water deficit during vegetation (P-Ea ≥-140 mm) the nitrogen uptake in the yield did not exceed 100 kg·ha⁻¹. At the same time, the apparent nitrogen recovery (ANR) amounted to below 28%. In the conditions of adequate water supply, the nitrogen uptake in the yield amounted to 180 kg N·ha⁻¹ and the ANR exceeded 50%. Water deficit not only decreased the nitrogen recovery from the fertilizer used, but also led to an excessive accumulation of nitrates. The mean contents of nitrates in the years with water deficit fell within the limits of 222-291 mg NaNO₃·kg⁻¹ tuber FW. The exceeding of acceptable nitrates level (250 mg NaNO₃·kg⁻¹ tuber FW) was already noticed with the dose of 100 kg N·ha⁻¹ (291 mg NaNO₃) recommen-ded for potato cultivation. In the conditions of adequate water supply, the contents of nitrates was much lower falling within the range of 50-220 mg NaNO₃·kg⁻¹ tuber FW. The consequence of large water deficit during the vegetation period is worsening of tuber quality on the one hand, and on the other, environmental pollution.