О рукописном сборнике фунеральных стихов 1750 г.

The paper is devoted to students’ handwritten poems which are attached to the Chernihiv poetics of 1749–1750. These works were written on the occasion of the Bishop of Chernihiv and Novhorod-Siverskyi Ambrose Dubnevych’s passing. Texts are unique, there are no similar in the Ukrainian poetics and rhetorics. Based on the handwriting analysis, it can be concluded that there are poems of ten authors in the collection. Each of the Chernihiv poets wrote first epitaph (longer than the traditional, and more rhetorical) and after it – a panegyric-epicedium. Additionally one anonymous author composed a description of the funeral (first three works are written in the same handwriting), and one student else added so called ‘a square verse’ (versus quadratus). Nineteen school poems show different and common features. Texts differ in volume (from 5 to 182 lines), in form (4 varieties of the acrostic, the presence or absence of chronostics, etc.), in degree of the rhetoric and poetry. Features of an epitaph’s style and the epicedium’s one are not always clear, but biography of the deceased is given mostly in epitaph, the main attention to praising merits of the hero is drawn in epicedium. The epicedium’s creators mainly set the task – "show image" of Ambrose Dubnevych, so they present the material in form of «ordo naturalis», describing the life of the deceased from the origin from the "most honorable parents ..." until his death in Glukhov during the hetman’s election. Key milestones of the hero’s life path are education at the Kiev Academy, ordination as a monk, teaching and receiving high church officials, work on the statute of Lithuanian and the Magdeburg law, moving to the Trinity Sergius Lavra etc. Poems in Slavonic have more in common. Two works in Polish are marked by an innovative approach in the subject interpretation. The analysis of the description of the Ambrose Dubnevych funeral is conducted in the context of intermediality. The part of funeral poems in supplement amplifies the epitaph’s theory in the basic course of the Chernihiv poetics of 1749–1750. The poetics and her supplement build integrity, contributing to a better understanding of each other.

Niniejszy artykuł analizuje wiersze z rękopisów dodanych do poetyki czernichowskiej z roku akademickiego 1749–1750. Utwory zostały napisane z okazji śmierci biskupa Czernichowskiego i Nowgorodzko-Siewierskiego Ambrozjusza Dubniewicza (Ambrosiusa, Ambrożego Dubniewicza). Teksty te nie mają odpowiedników w poetykach i retorykach ukraińskich. Na podstawie analizy pisma można stwierdzić, że w zbiorze zawarte są prace dziesięciu autorów. Każdy z poetów czernichowskich napisał najpierw epitafium (dłuższe niż tradycyjne, a bardziej retoryczne), a po nim – panegiryk-epicedium. Dodatkowo, jeden nieznany autor ułożył opis pogrzebu (trzy pierwsze utwory zostały napisane jednym charakterem pisma), a jeszcze inny student dodał tzw. „wiersz kwadratowy” (versus quadratus). Dziewiętnaście wierszy szkolnych posiada pewne cechy wyróżniające (odmienne) oraz pewne cechy wspólne. Teksty różnią się wielkością (od 5 do 182 wersów), formą (4 odmiany akrostychów, obecność lub nieobecność chronostychów etc.), stopniem retoryczności i poetyczności (poetyckości). Cechy stylowe epitafium a epicedium nie są zawsze jasne, jednak w epitafium podaje się przeważnie biografię zmarłego a w epicedium koncentruje się na wysławianiu cnót bohatera. Twórcy epicedium mieli za zadanie "pokazać obraz" Ambrozjusza Dubniewicza, więc zaprezentowali materiał w formie „ordo naturalis”, opisując życie zmarłego od urodzenia z szanowanych rodziców aż do śmierci w Głuchowiu w czasie wyborów hetmana. Najważniejszymi etapami drogi życiowej bohatera są: studia w Akademii Kijowskiej, święcenia (wyświęcenie) na mnicha, nauczanie i podejmowanie wysokich stanowisk kościelnych, praca nad statutem prawa magdeburskiego i litewskiego, przeniesienie się do Ławry Troicko-Siergiejewskiej etc. Utwory w języku słowiańskim mają więcej wspólnego między sobą, utwory w języku polskim demonstrują innowacyjne podejście w interpretacji tematu. Opis pogrzebu jest analizowany w kontekście intermedialności. Część wierszy funeralnych z dodatku uzupełnia teorię epitafiów w podstawowym kursie poetyki czernichowskiej z roku akademickiego 1749/1750. Poetyka i dodatek do niej stanowią komplementarną całość, przyczyniając się do lepszego zrozumienia obydwu części.